1 Giờ 1 Ngày 1 Tuần 1 Tháng Vô Hạn

Góc sÆ°u tầm Văn, ThÆ¡ : Văn học nghệ thuật « previous next » Trang:  1  DỤNG LÝ VÔ THƯỜNG VÀO CUỘC SỐNG (st)  [Xem 1255 lần] EastWind DỤNG LÝ VÔ THƯỜNG VÀO CUỘC SỐNG (st) October 10, 2008, 10:20 AM I. VÔ THƯỜNG LÀ MỘT LẼ THẬT: Nói đến vô thường thì Ä‘a số người học Phật đều biết, đều hiểu: thế gian vô thường, cõi đời tạm bợ, nghe quá thường. Song người cảm ngá»™ sâu vô thường, có nhiều chăng? Ứng dụng vào cuá»™c sống thế nào má»›i thiết thá»±c? Đây má»›i là Ä‘iều quan trọng.  TrÆ°á»›c khi Ä‘i sâu vào vấn đề, để xác định lòng tin vững chắc, má»—i người chúng ta hãy xét rõ lại xem, lý vô thường có từ bao giờ? Ai lập ra? Nhiều thÆ¡ văn cho là tạo hóa gây ra, nhÆ° bài thÆ¡ Thăng Long Thành Hoài Cổ của Bà Huyện Thanh Quan đã nói: “Tạo hóa gây chi cuá»™c hí trường”. NhÆ°ng có phải là tạo hóa gây ra chăng? Má»™t LẼ THẬT mà do tạo ra, tức là cái má»›i có rồi. Nếu vô thường là do tạo hóa tạo ra hoặc do Phật lập thành chẳng hạn, vậy trÆ°á»›c đó là không có vô thường, thì sao gọi là chân lý xÆ°a nay được? Và sao có người tu hành? Lẽ thá»±c thì có chúng sanh là có vô thường, không do ai tạo ra, khong phải cái má»›i có, Phật cÅ©ng chỉ là người giác ngá»™ rõ lý vô thường và chỉ dạy lại cho chúng sinh hiểu thôi.  Bởi có vô thường má»›i có khổ, cÅ©ng nhÆ° mọi thứ khổ đều từ vô thường mà thành. NhÆ° sinh, do vô thường nên có già, có bệnh, có chết. Mong cầu muốn nhÆ° ý mà vô thường nên không nhÆ° ý, thÆ°Æ¡ng yêu muốn gần gÅ©i mãi nhÆ°ng vô thường nên phải xa lìa, người oán ghét không muốn gặp nhÆ°ng vô thường nên lại phải gặp, do đó mà có khổ. Có khổ má»›i có Tập là nhân của khổ, tức những phiền não tham, sân, si...  Từ trong vô thường Ä‘au khổ ấy mà giác ngá»™ tìm đường giải thoát, dứt cái nhân ấy thì được an vui hết khổ, đó là Diệt. Song muốn được diệt khổ thá»±c sá»± thì phải có con đường tu đúng đắn chân thật, không phảo chỉ nói suông, hiểu suông trên lý thuyết mà được. Con đường đó là Đạo. Tức từ vô thường mà có Tứ Đế, là bốn Ä‘iều chắc thật Phaatj đã nói trong bài pháp đầu ở Lá»™c Uyển.  Thá»±c tế, dù có Phật hay không có Phật, há»… ai đã sinh ra thì phải có chết, cái có tạo ra thì phải có cái hoại diệt, có làm thành thì phải có biến đổi... Nói chung, tất cả pháp hữu vi đều vô thường. Bài kệ Kinh Kinh Cang đã nói:                          Nhất thiết hữu vi pháp,                         NhÆ° má»™ng, huyá»…n, bào, ảnh,                         NhÆ° lá»™ diệc nhÆ° Ä‘iện,                          Ưng tác nhÆ° thị quan.          NghÄ©a:                        Tất cả pháp hữu vi,                        NhÆ° má»™ng, huyá»…n, bọt, bóng,                        NhÆ° sÆ°Æ¡ng cÅ©ng nhÆ° chá»›p,                        Phải nên quán nhÆ° thế.  Pháp hữu vi tức là pháp có làm ra, có tạo thành. Cái gì có tạo tác, làm ra, được thành... đều thuá»™c vô thường không bền chắc. Dù lý luận giỏi cÅ©ng không tránh khỏi vô thường. Đó là má»™t lẽ thá»±c muôn thưở. Ngài Hàn SÆ¡n có má»™t bài thÆ¡:                          Hoa đào sắp sang hạ                          Trăng gió giục không thôi.                          Tim hỏi người thời Hán                          Không còn được má»™t người.                          Sáng sáng hoa rÆ¡i rụng                          Năm năm người đổi đời.                          Hôm nay bụi tung đấy                          XÆ°a kia là biển khÆ¡i.                            (Đào hoa dục kinh hạ                          Phong nguyệt thôi bất đãi                          Phong mích Hán thời nhân                          Năng vô nhất cá tại                          Triêu triêu hoa thiên lạc                          Tuế tuế nhân di cải                          Kim nhật dÆ°Æ¡ng trần xứ                          Tích thời vi đại hải). Hoa đào sắp sang hạ là báo hiệu thời tiết nở khoe sắp hết, má»—i cÆ¡n gió thổi qua là mang theo từng cánh hoa rụng, không thể giữ mãi trên cành. Bao nhiêu người thời Hán, thời Trần... hiện nay tìm hỏi xem, còn được má»™t ai? Má»—i buổi sáng, hoa cÅ© trên cành đã rụng dần, rụng dần không còn nhÆ° trÆ°á»›c. Má»—i năm, má»—i năm con người đã đổi thay, đã chuyển dời, năm nay không giống nhÆ° năm qua. Hôm nay nÆ¡i này bụi xe khói mù, người vạt đông đúc, xÆ°a kia chính đây là biển khÆ¡i. “Thế gian biến cải vÅ©ng nên đồi”. Lẽ thật của cuá»™c đời là nhÆ° thế. Từ ngàn xÆ°a mãi đến ngàn sau không hạn cuá»™c ở thời gian nào. Vì vậy có câu: “Bãi biển nÆ°Æ¡ng dâu”, má»—i người cần nghiệm kỹ!  II. RÕ VÔ THƯỜNG LÀ LÝ CHUNG CỦA TẤT CẢ  Vô thường là má»™t lẽ thật chung cho tất cả thế gian, không phải của riêng ai, không phải của người này mà không của người kia. Người học Phật quán sâu, thấy rõ Ä‘iều ấy sẽ cởi mở được nhiều Ä‘au khổ trong cuá»™c sống. Trái lại, cứ tưởng nó là của ai, thuá»™c về người khác không dính dáng gì tá»›i mình, khi nó đến bất ngờ chịu không nổi, sẽ bứt tóc, đập đầu, đấm ngá»±c than khóc kêu trời! Bởi do không có chuẩn bị trÆ°á»›c.  Có câu chuyện thời Phật, lúc Ngài ở tỉnh xá Kỳ Hoàn, bà KISA-GOTAMI chỉ có đứa con yêu quý bá»—ng chết Ä‘i. Bà chÆ°a bao giờ thấy cái chết nên khi người ta mang thấy đứa bé Ä‘i thiêu, bà không cho, tưởng là nó còn sống. Bà bế thấy chết trên hông, chạy từ nhà này tá»›i nhà khác cầu thuốc cứu con. Có người hiểu, chỉ cho bà đến gặp Phật. Phật bảo bà:  - Người hãy Ä‘i tìm má»™t lon hạt cải trắng (có chá»— nói má»™t ít nhang) của nhà nào từ trÆ°á»›c đến giờ chÆ°a có ai chết Ä‘em về đây, ta sẽ chữa cho.  Bà Ä‘i khắp từ sáng đến chiều, hỏi nhà nào cÅ©ng có người thân chết. Cuối cùng mệt mỏi, bà chợt hiểu ra, người chết quá nhiều hÆ¡n người trong làng, không riêng con bà, không phải má»™t mình bà chịu sá»± vô thường đó. Bà liền cảm thấy nhẹ bá»›t và đếm thây con vào rừng, rồi trở về gặp Thế Tôn. Ngài hỏi:  - NgÆ°Æ¡i có tìm được lon hạt cải trắng chăng?  Bà thÆ°a:  - Bạch Thế Tôn, không. Làng nào cÅ©ng có người chết nhiều hÆ¡n người sống.  Nhân đó Phật dạy:  - Thật hão huyền, nếu người cho rằng chỉ mình người mất con. Ai cÅ©ng chịu ĐỊNH LUẬT BẤT BIẾN đó là: “Thần chết nhÆ° má»™t dòng nÆ°á»›c lÅ©, cuốn trôi hết thảy mọi chúng sinh ra biển hoại diệt, trong khi đó, lòng tham đắm của họ vẫn chÆ°a thỏa mãn”. Thế Tôn liền nói kệ:                  Người tâm ý đắm say                Con cái và súc vật                Tá»­ thần bắt người ấy                NhÆ° lụt troi làng ngủ.  Cuối bài kệ bà chứng quả Tu đà hoàn. (Tích Truyện Pháp Cú)  Ban đầu, bà Ki-sa tưởng nhÆ° sá»± vô thường chỉ đến vá»›i mình, riêng má»™t mình bà phải chịu, và đó cÅ©ng là việc bà không bao giờ nghÄ© tá»›i, mà bất ngờ nhÆ° thế! Phật khéo léo giúp cho bà thức tỉnh, thấy rõ những người chung quanh cÅ©ng từng chịu chung cái khổ đó, đâu phải chỉ riêng bà, khiến bà tỉnh ngá»™.  BÆ¡i thông thường người cứ tưởng đời là êm ả, là mùa xuân, là nắng ấm, là bài thÆ¡..., còn tai nạn vô thường không can hệ đến mình, bất ngờ gặp phải, tưởng chừng nhÆ° không bao giờ có, nên tinh thần bị suy sụp nặng, thật Ä‘au khổ! Đó là sống vá»›i ảo tưởng nhiều, khi sá»± thá»±c đến không giống nhÆ° vậy, khó nhẫn chịu được. Điểm kế là, tưởng nhÆ° vô thường quá bất công, chỉ đổ ập lên đầu mình, lá»±a riêng mình mà tìm đến, khiến má»™t mình ta phải chịu, do đó mình cảm thấy tủi nhục, hận đời và tràn đầy Ä‘au khổ... Giờ đây được Phật dạy, hiểu rõ ra chính đó là má»™t lý chung cho tất cả: Ai sinh ra đời đều mang BẢN ÁN VÔ THƯỜNG đó hết. Mình liền cảm thấy có phân an ủi, hóa ra còn có nhiều người đồng cảnh ngá»™ vá»›i ta! Cái khổ này được chia đều vá»›i tất cả, không phải chỉ má»™t mình ta! Liền thấy bá»›t khổ. NghÄ©a là đã có người cùng chia sẻ vá»›i ta. Đó là LÝ CHUNG CHO TẤT CẢ.  Song tiến thêm má»™t bÆ°á»›c, theo tinh thần nhà Thiền thì có khác. NhÆ° câu chuyện: Có bà già đến hỏi Hòa thượng Triệu Châu:  - Con mang thân nữ này bị năm dây ràng buá»™c, gây chÆ°á»›ng ngại cho Phật tính, làm sao thoát ly những phiền trược ấy?  Triệu Châu bảo:  - Bà hãy nguyện cho tất cả mọi người đều sinh lên cõi trời, còn thân hèn hạ này nguyện tiếp tục trầm luân má»™t mình trong biển khổ.  Người nghe có thấy lạ chăng? Tại sao bà muốn hết khổ, mà Hòa thượng Triệu Châu lại bảo chịu khổ? Đây là má»™t ý nghÄ©a rất sâu xa: Chính tâm rá»™ng lá»›n vô ngã quên mình vì người khác, tức hết khổ. Sở dÄ© chúng ta cảm thấy khổ nhiều, vì quá nghÄ© về mình, nên thấy mình thiệt thòi, mình bị chèn ép, mình bị đày đọa, bất công... Nếu QUÊN MÃŒNH, không thấy có ta thì còn AI để khổ ? Lý giải thoát là ngay đó!  Đây chính là tinh thần vô ngã của Bồ Tát, là thuốc trị tận gốc khổ cho chúng sinh, không phải muốn cho mọi người cùng chia khổ vá»›i mình, mình má»›i bá»›t khổ.  III. BIẾT VÔ THƯỜNG THÔI LÀM KHá»” THÊM CHO NHAU Người hiểu đạo, quán kỹ, thấy rõ thế gian đều vô thường tạm bợ, cuá»™c sống là mỏng manh không bền chắc, từ thân, tâm cho đến sá»± vật đều luôn dời đổi vô thường. Thân thì nÆ°Æ¡ng bốn đại: Đất, nÆ°á»›c, gió, lá»­a hòa hợp tạm thành, mạng sống rút ngắn từng giờ từng phút. Tâm thì mừng giận yêu ghét... thay đổi không dừng. Hôm nay anh là bạn thân, ngày mai lại hết thân, đó cÅ©ng là chuyện thường vì TÂM NGƯỜI VÔ THƯỜNG. Sá»± vật thì có thành hoại, có nở tàn, có tròn khuyết... Kinh Kim Cang nói: “Cái gì có tưởng đều hÆ° vọng”. Vậy thì ở trong tranh giành hÆ¡n thua má»™t chút, rồi buông tay nằm cứng Ä‘Æ¡, bỏ lại tất cả, có được gì? Sao lại làm khổ thêm cho nhau?  Kinh Pháp Cú Thí Dụ có bài Kinh:Phật ở vườn Trúc, nÆ°á»›c La Duyệt Kỳ. Hôm ấy thọ trai xong, trở về, giữa đường gặp má»™t người lùa bầy bò mập béo, chúng chạm sừng, đấu húc, nhảy múa, Phật bèn nói ba bài kệ:                         NhÆ° người Ä‘uổi bò kia                          Nuôi bò để ăn thịt                          Nuôi mạng để làm gì?                         Để cấp cho già chết                                 ***                          Trăm năm chẳng có má»™t                          Họ hàng nam cùng nữ                          Của cải nhiều tích trữ                          Không vật nào không mất                                      ***                          Sống má»™t ngày má»™t đêm                          Họ hàng nam cùng nữ                          Mạng tá»± gọt, tá»± chuốt                         Còn gì? Cái giếng không!  Về Trúc Lâm, tôn giả A Nan bạch Phật về ý nghÄ©a ba bài kệ. Phật dạy: - Bầy bò đó, trÆ°á»›c đây cả nhàn con, được người nuôi mập béo, rồi làm thịt bán. Đến nay chỉ còn phân ná»­a, mà chúng nó có biết, cứ lo vui vẻ nhảy múa, đấu sừng, la rống. Thấy vậy Ngài thÆ°Æ¡ng hại mà nói lên ba bài kệ ấy.  Phật lại so sánh vá»›i người đời: - Họ cứ chấp có ta, dốt về lẽ vô thường, lo ăn uống, ngủ nghỉ, nuôi dưỡng thân mình cho khoái tâm vừa ý, là nuôi giặc mà không hay. Vô thường chá»±c sẵn đó, chết đến không kỳ hạn, thế mà mờ tối chẳng biết, so vá»›i bày bò có khác gì!  Theo đây nhìn lại chúng ta có sống nhÆ° vậy chăng? Vô thường già chết luôn chá»±c sẵn má»™t bên, má»—i ngày qua là mạng sống đã giảm dần theo; má»™t năm qua tuy lá»›n lên má»™t tuổi nhÆ°ng thá»±c ra là gần cái chết thêm má»™t Ä‘oạn. Vậy mà người đời không hiểu, cứ ở trong đó vui theo dụclạc, rồi giành giá»±t, chém giết làm khổ thêm cho nhau. Người hiểu đạo, xét thấy ai ai cÅ©ng Ä‘ang chịu chung cái khổ vô thường nên thôi làm thêm cho nhau, mà cần giúp nhau tìm đường thoát, giúp nhau để bá»›t khổ, đó má»›i là tâm hồn cao thượng, là sống có ý nghÄ©a. NhÆ° vậy hiểu rõ vô thường giúp cho người ứng dụng vào cuá»™c sống được bá»›t khổ an vui và đầy đạo lý. Tuy nhiên đó má»›i là chiều tiêu cá»±c, tiến lên chiều tích cá»±c của lý vô thường càng thấy ý nghÄ©a rất vi diệu.  IV. BIẾT VÔ THƯỜNG, QUÝ TIẾC THỜI GIAN, TINH TIẾN TU HÀNH  Phật nói vô thường không phải khiến người buông xuôi chán đời, ngồi chờ chết. Người nghiên cứu đạo Phật má»™t mặt, đôi khi hiểu lầm đạo Phật là bi quan tiêu cá»±c là chÆ°a hiểu hết đạo Phật. Ở đây, người học đạo, thấu rõ thế gian vô thường, má»™t ngày qua là không tìm lại được, hôm nay ngồi đây, ngày mai chÆ°a chẵc còn ngồi thế này; nhân duyên tốt lành hôm nay gặp được đâu dá»… gặp lại lần thứ hai? Người xÆ°a có câu:”Không thẻ tắm hai lần trong má»™t dòng sông”, thì tại sao mình lại phung phí thời gian vô ích ?  Hôm nay còn khỏe mạnh, ngày mai đâu chắc được? Hoặc bệnh hoạn, suy yếu, tinh thần sẽ yếu Ä‘i, việc muốn làm cÅ©ng không làm được. Rồi bất chợt nhắm mát ra Ä‘i, lấy gì bảo đảm để ra Ä‘i an ổn? Tổ Qui SÆ¡n Linh Há»±u đã nhắc trong bài Cảnh Sách:”Tiền lá»™ mang mang, vị tri hà vãng?”. nghÄ©a là,” đường mờ mờ mịt mịt chẳng biết Ä‘i về đâu?”. Thật là Ä‘au Ä‘á»›n! Thật là hoang mang! Do đó, má»—i người phải tận dụng hết thời gian quý báu Ä‘ang có để học, để tu, để hành, tạo công đức lành giúp cho mình có được ít nhiều quả lành cho ngày ra Ä‘i. Khóa lá»… buổi chiều trong chùa thường có bài kệ nhắc nhở tu hành:                      Thị nhật dÄ© quá                      Mạng diệc tùy giảm                      NhÆ° thiểu thủy ngÆ°                      TÆ° hữu hà lạc?                      Đại chúng!                      Đương cần tinh tấn                      NhÆ° cứu đầu nhiên                      Thận vật phóng dật!                              ***                      Ngày nay lại đã qua rồi                      Mạng căn huyết mạch lần hồi kho khao                      Dường nhÆ° cá cạn ở ao                      Khổ thêm thì có, chút nào vui đâu ?                      Cần tu tợ lá»­a cháy đầu                      Đừng cho sái buổi nhÆ° chầu đề vÆ°Æ¡ng                      Thân này mỏng mỏng mảnh không thường                      Sá»›m còn tối mất lo phÆ°Æ¡ng cứu mình  Đó là chÆ° Tổ nhắc nhở người tu, má»—i khi chiều đến, là má»™t ngày đã trôi qua, tức mạng sống của mình cÅ©ng theo đó mà rút ngắn dần, trong khi đó công phu tu hành của mình thì sao? Có tiến được gì chÆ°a? Phải tâm tâm niệm niệm ghi khắc thống thiết, khẩn cấp công phu không dám bê trá»…, biếng lười, giống nhÆ° lá»­a rá»›t trên đầu, phải phủi ngay không cho chần chờ, hẹn hò, lần lá»±a.  Thiền sÆ° Y Am Quyền má»—i khi chiều xuống liền tá»± rÆ¡i nÆ°á»›c mắt than:”Ngày hôm nay lại cÅ©ng chỉ thế ấy trôi qua suông, chÆ°a biết ngày mai công phu của ta sẽ thế nào?”.  Người xÆ°a cÅ©ng có câu:"Lúc hoàng hôn xuống chá»› tá»± hào cho ngày mai bạn sẽ thức dậy nhÆ° thường lệ!".  Rõ lý vô thường càng thấy thời gian chúng ta hiện có mặt ở đây rất là quý báu, do đó phải biết quý tiếc nó, phải sống cho xứng đáng không để phung phí thời gian trôi qua suông, sau ăn năn không kịp.  Ở Nhật Bản có câu chuyện Ngài Thân Loan Ä‘i xuất gia rất hay. Lúc lên 9 tuổi, SÆ° quyết tâm xuất gia, đến cầu Hòa thượng Từ Trấn cạo tóc. Từ Trấn hỏi: - Con còn nhỏ tuổi thế này, vì sao muốn xuất gia?  Thân Loan đáp:  - Tuy con má»›i 9 tuổi mà cha mẹ đã mất hết, con chẳng hiểu”Vì sao con người quyết phải chết? Vì sao nhất định phải chia lìa cha mẹ?”, do đó mà tìm cho thấu đạo lý này nên con nhất định muốn xuất gia.  Ngài Từ Trấn rất tán thành chí nguyện của SÆ°, bảo:  - Tốt, ta đã tỏ rõ rồi! Ta đồng ý thâu con làm đệ tá»­, nhÆ°ng mà hôm nay tối quá rồi, đợi sáng sá»›m mai ta sẽ cạo tóc cho con.  Thân Loan nghe xong, chẳng bằng lòng, bèn thÆ°a:  - Bạch Thầy! Dù rằng thầy bảo sáng sá»›m ngày mai cạo tóc cho con, nhÆ°ng conthật là tuổi nhỏ không hiểu biết, chẳng thể bảo đảm quyết tâm xuất gia của chính mình có thể kéo dài đến sáng mai chăng? HÆ¡n nữa, bạch thấy! Thầy tuổi đã cao, thầy cÅ©ng chẳng thể bảo đảm sáng mai khi dậy khỏi giường là còn sống chăng? Ngài Từ Trấn nghe xong, vá»— tay khen ngợi và rất hoan há»· bảo: - Đúng! Lời con nói hoàn toàn không sai. Ta cạo tóc cho con liền đây vậy. (Tinh Vân Thiền Thoại)  Câu chuyện nhắc nhở cho người phải biết sá»± vô thường luôn ở sẵn bên mình, nên rất phải quý tiếc hiện tại, sống đúng ý nghÄ©a. Đó là má»™t tiếng trống thúc giục người tiến tá»›i, vÆ°Æ¡n lên, không phải buông xuôi tiêu cá»±c.  V. BIẾT VÔ THƯỜNG VƯƠN LÊN LÀM VIỆC LÀNH KHÔNG CHÁN  Không phải thấy vô thường ròi buông xuôi mặc kệ cho thế gian, khổ vui không cần biết tá»›i, hoặc khoanh tay ngồi yên, vì tất cả vô thường má»™ng ảo mà! Đó là lầm! Tại sao? Bởi mình biết rồi nhÆ°ng phải thÆ°Æ¡ng người chÆ°a biết, nhá»› đến còn bao nhiêu người đồng cảnh ngá»™ mình lúc trÆ°á»›c, bỏ họ sao? NhÆ° người tỉnh, thấy kẻ còn Ä‘ang má»™ng la hét khổ sở, mình đành ngồi nhìn họ mÆ¡ khổ sở sao? Phải đánh thức cho họ chá»›! Cho nên Bồ Tát dù biết thế gian là vô thường má»™ng ảo mà vẫn phát tâm luôn Ä‘á»™ chúng sinh không ngừng nghỉ.  Má»™t mặt tích cá»±c nữa, nhờ vô thường mà mọi vật má»›i có phát triển, nhÆ° con người có lá»›n lên, học hành có tăng tiến, từ không biết chữ tá»›i biết chữ và hiểu rá»™ng.  Nhờ vô thường má»›i có chúng sinh thành Æ hật, có chuyển me thành giác, chuyển phiền não thành Bồ đề, không thì, chúng sinh cố sđịnh là chúng sinh, mê cố định là mê mãi, dù tu hành cÅ©ng thế thôi.  Do tham sân si cÅ©ng vô thường nên có thể chuyển hóa nó, do đó má»›i có tu để chuyển xấu thành tốt, chuyển mê thành giác, chuyển phiền não thành Bồ đề. Đó là tạo má»™t niểm tin vững mạnh giúp cho người vÆ°Æ¡n lên, là con đường thăng hoa tiến triển. Nếu mọi thứ là cố định thì hết tu! Vì tu cÅ©ng không làm gì khác hÆ¡n được. Có vị nông dân đến thÆ°a vá»›i thiền sÆ° Bàn Khuê: - Con có tật nóng bẩm sinh, xin thầy chỉ cho cách phải làm sao sá»­a đổi? SÆ° bảo: Ông hãy Ä‘em ra đây ta xem, ta sẽ sá»­a đổi cho!  Vị nông dân thÆ°a: - Bạch thầy, ngay đây không thể Ä‘em ra được. SÆ° hỏi: - Vì sao? Nông dân đáp: -Nó bất thường lắm, đụng việc nó má»›i phát sinh. SÆ° kết luận: - Rồi! Nó không phải là cái bẩm sinh của ông. (Nếu nó có thật, ông có thể trình ra cho ta xem bất cứ lúc nào, ông hãy nghÄ© kỹ lại xem!). Đụng chuyện má»›i có, vậy là do ông tạo ra, sao lại Ä‘em lá»—i lầm gán cho cha mẹ, thật quá bất công! Cho thấy, nóng giận không phải là cái cố định sẵn có, mà nó là cái do duyên sinh, đợi gặp việc má»›i có, có rồi cÅ©ng qua, nên cÅ©ng vô thường và có thể chuyển hóa. Từ thấy rõ lý vô thường , người học đạo ở trong đó mà vÆ°Æ¡n lên, tìm cách giải thoát, vượt ra và làm chủ trở lại tức là sống bình an trong vô thường. Không phải biết vô thường rồi ngồi khoanh tay chờ chết! Bởi vậy, Bồ tát biết vô thường mà cười hoài và luôn lăn mình trong đó để Ä‘á»™ người. Vì thấy rõ mọi việc vô thường, thân này cÅ©ng tạm bợ, không có gì đáng kể!                 Thiền sÆ° Vạn Hạnh sắp tịch có bài kệ:                 Thân nhÆ° Ä‘iện ảnh hữu hoàn vô                 Vạn má»™c xuân vinh thu hữu Ä‘á»™                 Nhậm vận thịnh suy vô bố úy                 Thịnh suy nhÆ° lá»™ thảo đầu phô. NghÄ©a:                 Thân nhÆ° Ä‘iện chá»›p có rồi không                 Cây cỏ xuấn tÆ°Æ¡i thu héo tàn.                 Mặc cuá»™c thịnh suy không sợ hải                 Thịnh suy ngọn cỏ hạt sÆ°Æ¡ng đông. Thiền sÆ° thấy rõ thân này vô thường tạm bợ nhÆ° ánh Ä‘iện chá»›p. Cảnh vật cÅ©ng vậy, không có gì dừng trụ, kiên cố. Vậy thì sá»± thịnh suy ở đời cÅ©ng đâu có gì quan trọng? Thân còn không chắc chắn gì kia mà! Do đó, Thiền sÆ° sống vững vàng trÆ°á»›c mọi sá»± thịnh suy thay đổi của cuá»™c đời. NghÄ©a là, các Ngài làm chủ trở lại trong vô thường. VI. Ý NGHĨA SÂU XA CỦA VÔ THƯỜNG Tiến lên má»™t bÆ°á»›c nữa là ý nghÄ©a sâu xa của vô thường. Chá»— vi diệu của Phật pháp là ở đây. Nói vô thường nhÆ°ng nếu chỉ dừng ở ngang đó thì Phật pháp chÆ°a thật sâu mầu, chính Phật nói vô thường để ngầm nhắc người, khéo nhận rõ cái chân thật hằng hữu không thuá»™c vô thường và không lầm vá»›i vô thường . Đó má»›i là chá»— sống chân thật an ổn, là chá»— đến của Phật pháp. Chúng sinh mê chá»— này má»›i theo vô thường mà chịu khổ. Ngá»™ trở lại nó, là quay về cá»™i nguồn chân thật, là con đường xuất thế gian. Có Ä‘oạn nhân duyên Tổ ThÆ°Æ¡ng Na Hòa Tu hỏi Ngài Ưu Ba Cúc Đa: - NgÆ°Æ¡i bao nhiêu tuổi ? Ưu Ba Cúc Đa đáp: - Con mười bảy tuổi. - Thân ông mười bảy tuổi hay tánh ông mười bảy tuổi? - Tóc Hòa thượng đã bạc, là tóc bạc hay tâm Hòa thượng bạc? - Tóc ta bạc chẳng phải tâm ta bạc. - Thân con mười bảy tuổi, chẳng phải tánh con mười bảy tuổi. Trong đây ngầm chỉ ra ý nghÄ©a sâu xa trong vô thường đó rồi. Cái có tuổi tác, có Ä‘en bạc, già trẻ tức là vô thường, là thuá»™c sinh diệt. Còn cái không tuổi tác, không già trẻ, Ä‘en bạc thì nó đâu thuá»™c vô thường sinh diệt. Tại sao mọi người lại mê cái đó để sống theo cái vô thường kia? Thiền tông thường đánh thức người phải tỉnh lại chá»— này. Song Ä‘iểm khó là, nó vượt ngoài sá»± hiểu biết của phàm tình nên nhiều người khó tin. Tuy nhiên không vì người chẳng tin mà nó thành không có. Mà dù cho người có tin hay chẳng tin, nó vẫn luôn hiện hữu đó thôi! Trong Kinh Lăng Nghiêm, Phật đã chỉ cho vua Ba TÆ° Nặc thấy trong thân sinh diệt có tánh không sinh diệt. Phật bảo vua: - Đại vÆ°Æ¡ng, thân ông hiện Ä‘ang sống đây, nay tôi hỏi ông: Thân thịt này của ông là đồng nhÆ° kim cang thường còn chẳng hoại hay sẽ bị biến hoại? Vua đáp: - Bạch Thế Tôn, thân con hiện nay đây, rốt cuá»™c cÅ©ng thay đổi và hoại diệt. Phật bảo: - Đại vÆ°Æ¡ng, thân ông chÆ°a hoại diệt, làm sao biết phải diệt? Vua đáp: - Bạch Thế Tôn, cái thân vô thường biến hoại này của con đây tuy chÆ°a diệt, nhÆ°ng con xem hiện tiền má»—i niệm dời đổi mãi mãi không dừng, nhÆ° lá»­a thành tro lần lần tiêu mất, vì dứt mất không dừng nên con biết thân này quyết định phải theo nó mà diệt mất. Phật nói: - Đúng vậy, Đại vÆ°Æ¡ng! Nay ông đã già yếu, dáng mạo so vá»›i lúc còn bé thế nào? Vua đáp: - Bạch Thế Tôn, xÆ°a kia khi còn bé thì da dẻ hồng hào, đến tuổi trưởng thành khí huyết đầy đủ, nay tuổi già hình sắc cÅ©ng theo đó mà già yếu khô gầy, tinh thần tối tăm, tóc bạc mặt nhăn, s8áp chết chẳng còn bao lâu. NhÆ° thế, đâu thể so sánh vá»›i khi còn trẻ mạnh. Phật bảo: - Đại vÆ°Æ¡ng, thân thể của ông đâu phải già liền? Vua đáp: - Bạch Thế Tôn, nó biến hóa thầm thầm thay đổi, con thật chẳng biết, lạnh nóng đổi dời, lần lần cho đến ngày nay. Vì sao? Vì lúc con hai mÆ°Æ¡i tuổi, tuy tuổi còn nhỏ nhÆ°ng nhan sắc đã già hÆ¡n khi lên mười, đến ba mÆ°Æ¡i tuổi lại già hÆ¡n năm hai mÆ°Æ¡i tuổi; đến nay sáu mÆ°Æ¡i hai tuổi so vá»›i lúc năm mÆ°Æ¡i tuổi, rõ ràng khi năm mÆ°Æ¡i tuổi sức lá»±c còn cường tráng hÆ¡n. Bạch Thế Tôn, con thấy nó thầm thầm dời đổi, tuy cái già nua này thay đổi giá»›i hạn trong mười năm, nhÆ°ng nếu con suy nghÄ© kỹ hÆ¡n, chẳng những nó thay đổi trong những mười năm, hai mÆ°Æ¡i năm mà thá»±c nó thay đổi từng năm, từng tháng; chẳng những thay đổi từng tháng, mà nó thay đổi từng ngày, và xét cho cùng nghÄ© cho kỹ thì nó thay đổi trong từng sát-na, má»™t niệm không dừng. Thế nên con biết thân này trọn phải theo sá»± biến đổi và hoại diệt. Phật bảo: - Đại vÆ°Æ¡ng, ông thấy sá»± biến hóa đổi thay không dừng nên ngá»™ biết thân ông hoại diệt, vậy chính khi hoại diệt, ông có biết trong thân có cái gì chẳng hoại diệt chăng? Vua Ba TÆ° Nặc chắp tay bạch Phật. - Thật con chẳng biết. Phật bảo: - Nay tôi chỉ cho ông tánh chẳng sinh diệt. Đại vÆ°Æ¡ng, khi ông được mấy tuổi thì thấy nÆ°á»›c sông Hằng? Vua đáp: - Con được ba tuổi, mẹ con dẫn đến lá»… ra mắt thần Kỳ Bà Thiên, Ä‘iều ngang qua dòng sông này, khi ấy con được thấy nÆ°á»›c sông Hằng. Phật bảo: - Đại vÆ°Æ¡ng, nhÆ° ông đã nói: Khi hai mÆ°Æ¡i tuổi đã già hÆ¡n lúc mười tuổi, cho đến sáu mÆ°Æ¡i tuổi, năm tháng, ngày giờ, niệm niệm dời đổi. Vậy khi ông ba tuổi thấy sông Hằng này, đến mười ba tuổi, cái thấy sông Hằng ấy thế nào? Vua đáp: - NhÆ° khi ba tuổi rõ ràng không khác, và đến nay con đã sáu mÆ°Æ¡i hai tuổi, cái thấy vẫn không khác. Phật bảo: - Nay ông tá»± cảm thÆ°Æ¡ng tóc bạc mặt nhăn, mặc ông nhất định là nhăn hÆ¡n lúc trẻ, vậy cái thấy hiện nay xem thấy sông Hằng, cùng vá»›i khi xÆ°a còn trẻ xem thấy sông Hằng, cái thấy ấy có già, có trẻ chăng? Vua đáp: - Bạch Thế Tôn, không vậy. Phật bảo: - Đại vÆ°Æ¡ng, mặt ông tuy nhăn mà tánh thấy này chÆ°a từng bị nhăn. Cái bị nhăn thì biến đổi, còn cái chẳng bị nhăn thì không biến đổi. Cái biến đổi thì phải chịu hoại diệt, cái chẳng biến đổi kia vẫn không sinh diệt, làm sao trong ấy lại nhận chịu cái sinh tá»­ của ông mà ông còn dẫn lời của bọn Mạt-già-lê kia bảo rằng, thân này sau khi chết là hoàn toàn mất hẳn? NhÆ° vậy Phật đã chỉ rõ, cái gì có vô thường biến đổi thì có hoại diệt, còn cái không biến đổi thì đâu từng hoại diệt! Tức ngầm chỉ cái không sanh diệt nằm sẵn trong cái sanh diệt mà vua từng sống trong đó nhÆ°ng không biết. Chúng ta cÅ©ng nhÆ° thế, nên Phật gọi là mê. Bởi mê nên ban đầu Phật chÆ°a thể chỉ ngay cái không sinh diệt, mà phải chỉ cái vô thường sanh diệt trÆ°á»›c để người thấy rõ không lầm, rồi má»›i chỉ ra cái kia. Do đó, tuy nói vô thường mà ý Phật là ở chá»— kia, người khéo lanh lợi thầm nhận ra ngay. Và sống được chá»— này là tá»± giải quyết xong cái khổ vô thường. Đây dẫn bài kệ của Thiền sÆ° Mãn Giác đời Lý để sáng tỏ thêm ý trên:                 Xuân khứ bách hoa lạc                 Xuân đáo bách hoa khai                 Sá»± trục nhãn tiền quá                 Lão tùng đầu thượng lai                 Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận                 Đình tiền tạc dạ nhất chi mai NghÄ©a:                 Xuân Ä‘i trăm hoa rụng                 Xuân đến trăm hoa cười                 Việc đời qua trÆ°á»›c mắt                 Trên đầu già đến rồi                 Chá»› bảo xuân tàn hoa rụng hết                 Đêm qua sân trÆ°á»›c má»™t cành mai. Hai câu đầu, thiền sÆ° chỉ ra cảnh vật vô thường qua hình ảnh xuân đến xuân Ä‘i, hoa nở hoa tàn. Hai câu kế, chỉ ra con người vô thường, việc đời cứ trôi qua, trôi qua trÆ°á»›c mắt, nhìn lại đầu đã bạc, cái già đã đến. Má»™t thời oanh liệt đã qua, giờ đây chân chùn gối mỏi, Ä‘i đứng khó khăn, không tá»± cảm thÆ°Æ¡ng sao? Song, người tu hành không dừng ngang đó, mà còn nữa… Xuân tàn, hoa rụng, người già cá»—i, mọi sá»± đều vô thường, nhÆ°ng trong đó còn có má»™t cái: Cái gì? “Má»™t cành mai trÆ°á»›c sân đêm qua”. Ai biết cành mai gì? Chá»› hiểu là cành mai già khẳng khiu, có hoa vàng năm cánh, tám cánh… Mà chính là CÀNH MAI BẤT DIỆT TRONG TÂM. Ai cÅ©ng đều có sẵn má»™t cành mai ấy trong tâm, muôn đời vẫn còn đó, đúng lúc, gặp thời tiết nó sẽ trổ hoa trong con mắt ai kia! Mắt ai thấy được cành hoa này? Trong đây có ai cần thấy chăng? NhÆ°ng phải thấy bằng gì? Chá»› dùng hai tròng mắt này! Phải mở con mắt thứ ba kia! Mùa Xuân viên miá»…n là đây. VII. TÓM KẾT Má»™t lý vô thường này mà quán kỹ, thấy sâu và ứng dụng đúng đắn, là đã mở cho mình con đường giải thoát khổ Ä‘au, thắp sáng trí tuệ lên giữa thế gian này, không phải chuyện thường. Biết rõ vô thường, rồi vÆ°Æ¡n lên để thoát khỏi vô thường và làm chủ trở lại trong vô thường, đó là người trí được Phật khen ngợi. Má»™t Ä‘iểm nữa, khi quán sâu vô thường tức là phát tâm bồ đề rồi. NhÆ° trong Tập Học Đạo Dụng Tâm của Thiền sÆ° Đạo Nguyên có Ä‘oạn nói về phát tâm bồ đề nhÆ° sau: “Tâm bồ đề phần nhiều gọi là nhất tâm. Tổ sÆ° Long Thọ nói: “Chỉ quán tâm sinh diệt vô thường của thế gian, cÅ©ng gọi là tâm bồ đề”. Vậy thì tạm nÆ°Æ¡ng nÆ¡i tâm này có thể cho là tâm bồ đề chăng? Thá»±c đấy! Khi quán vô thường thì tâm ta đây chẳng sinh, niệm danh lợi chẳng khởi, lo sợ thời gian qua nhanh chóng, do đó gấp rút tu hành nhÆ° cứu lá»­a cháy đầu; nhìn lại thân mạng không bền chắc, do đó tinh tiến quên cả mỏi mệt. Dù nghe tiếng thần Khẩn-na-la hay chim Ca-lăng-tần-già cÅ©ng nhÆ° gió chiều thổi qua tai vậy thôi. Dẫu thấy mặt mày VÆ°Æ¡ng Tường, Tây Thi cÅ©ng nhÆ° sÆ°Æ¡ng sá»›m che mắt. Đã lìa sá»± trói buá»™c của thanh sắc, tá»± hợp đạo lý quá rồi vậy! Tức do quán vô thường mà lo tinh tiến tu hành gấp rút, không dám buông lung giải đãi, không để tâm chạy theo thanh sắc, là hợp trở về tính giác. Người lanh lợi, ngay đó tá»± sáng tỏ tâm tính, tức mở tâm bồ đề chứ gì? NhÆ° vậy má»™t lý vô thường này, nếu người nhận sâu, thấy tá»™t là đã giúp mình tiến xa trên con đường giác ngá»™ không thể nghÄ© bàn. Người học đạo chân chính không thể xem thường! Điều quan trọng là: Hiểu và phải Hành. Thích Thông PhÆ°Æ¡ng (Thiền Viện Thường Chiếu) Trang:  1    « previous next » Xin chọn phòng: _____________ Há»™i nghị bàn tròn _____________ =>Chúc mừng / Phân Æ°u =>Happy Birthday =>Quán ná»­a khuya của Bầu Tài =>Kết bạn / Nhắn tin / Thông báo =>Giúp đỡ / Thắc mắc & Giải đáp _____________ TÆ°Æ¡ng há»™i _____________ =>Vui vui =>Lượm lặt =>Hỏi đố =>Tâm tình vá»›i Ngậm Ngùi _____________ Chinh phục & khám phá _____________ =>Đời sống & Xã há»™i =>Y khoa & Sức khỏe =>Anh Ngữ hàng ngày ứng dụng =>Lời hay, Ý đẹp =>Thời trang & Thẩm mỹ _____________ Văn (tá»± sáng tác) _____________ =>Ðoản viết lách =>Nhật ký Online =>Truyện Ngắn _____________ ThÆ¡ (tá»± sáng tác) _____________ =>Tình =>Quê HÆ°Æ¡ng =>Họa & Thả ThÆ¡ _____________ Thính phòng _____________ =>Tình ca nhạc Việt =>nhạc Ngoại Quốc =>HÆ°á»›ng dẫn cách post nhạc - videoclips _____________ Giải trí & sở thích _____________ =>Danh lam, thắng cảnh =>Chuyện bếp núc =>Méo mó nhiếp ảnh _____________ Góc sÆ°u tầm Văn, ThÆ¡ _____________ =>Văn học nghệ thuật =>Những Ä‘oạn thÆ¡ hay =>ThÆ¡ Vui