Trang: 1
|
 |
|
|
TÂM LÀ GÃŒ ? (st) [Xem 1264 lần]
|
|
|
TÂM LÀ GÌ ? (st) 
October 18, 2008, 12:46 PM
|
|
[color=Purple][b]TÂM LÀ GÌ ?[/b]
[i]His Holiness the Dalai Lama Tuệ Uyển chuyển ngữ [/i]
Láºp trưá»ng chÃnh yếu cá»§a đạo Pháºt chÃnh là sá»± tương duyên khởi thỉ hay tÃnh duyên khởi. Lá»i tuyên bố nà y là tất cả những hiện tượng cả chá»§ thể kinh nghiệm và đối tượng bên ngoà i, cùng tồn tại tuỳ thuá»™c trên những nguyên nhân và điá»u kiện, không có Ä‘iá»u gì tồn tại mà không có nguyên nhân. ÄÆ°a ra nguyên tắc nà y, nó trở nên Ä‘iá»u cốt yếu để hiểu Ä‘iá»u gì là nguyên nhân và có những loại nguyên nhân nà o. Theo sá»± giải nghÄ©a cá»§a đạo Pháºt, có hai loại nguyên nhân chÃnh được đỠcáºp đến: 1) Những nguyên nhân ngoại tại: hình sắc váºt lý và những hiện tượng, và 2) Những nguyên nhân ná»™i tại: như nháºn thức, hiểu biết, và những hiện tượng tâm linh, tinh thần.
Lý do cho má»™t sá»± hiểu biết nguyên nhân trở nên rât quan trá»ng trong tư tưởng và thá»±c hà nh cá»§a đạo Pháºt vì -rằng nó liên hệ má»™t cách trá»±c tiếp đến những cảm giác khổ Ä‘au và hạnh phúc cá»§a tất cả chúng sinh và những kinh nghiệm khác -rằng nó vượt trá»™i hÆ¡n, chiếm ưu thế trong Ä‘á»i sống cá»§a chúng sinh, Ä‘iá»u mà vươn lên không chỉ từ trong cÆ¡ chế ná»™i tại nhưng cÅ©ng từ những nguyên nhân và điá»u kiện ngoại tại. Vì váºy Ä‘iá»u quan yếu để thấu hiểu không chỉ từ những hoạt động cá»§a những nguyên nhân tâm linh và nháºn thức ná»™i tại mà còn là sá»± liên hệ cá»§a chúng vá»›i thế giá»›i váºt chất ngoại tại.
Sá»± kiện là những kinh nghiệm ná»™i tại cá»§a hạnh phúc và khổ Ä‘au là trong tá»± nhiên cá»§a những trạng thái cá»§a chá»§ thể tâm linh và nháºn thức thì rất rõ rà ng đối vá»›i chúng ta. Nhưng là m thế nà o những hiện tượng chá»§ thể ná»™i tại liên hệ đến những sá»± kiện ngoại tại và thế giá»›i váºt chất để tạo ra những vấn đỠnguy hại.
Câu há»i cá»§a hoặc là có má»™t hiện thá»±c váºt lý ngoại tại cá»§a nháºn thức và tâm cá»§a chúng sinh đã từng được bà n đến bởi những nhà tư tưởng Pháºt giáo. Cố nhiên có những quan Ä‘iểm khác nhau trên vấn đỠnà y trong số những trưá»ng phái khác nhau cá»§a tư tưởng.
Má»™t trưá»ng phái (Duy thức) khẳng định, quả quyết rằng không có hiện thá»±c ngoại tại, không có ngay cả những đối tượng ngoại tại, và rằng thế giá»›i váºt chất mà chúng ta nháºn biết trong bản chất chỉ là má»™t sá»± phản chiếu cá»§a tâm chúng ta. Từ nhiá»u quan Ä‘iểm, kết luáºn nà y vượt trá»™i hÆ¡n hẳn, là tá»™t bá»±c. Má»™t cách triết lý, và cho vấn đỠthuá»™c nháºn thức nà y, nó dưá»ng như hợp lý hÆ¡n để duy trì má»™t vị thế chấp nháºn hiện thá»±c không chỉ thế giá»›i chá»§ thể cá»§a tâm mà còn cá»§a đối tượng ngoại tại cá»§a thế giá»›i váºt lý.
Bây giá», nếu chúng ta trắc nghiệm khởi nguyên cá»§a những kinh nghiệm ná»™i tại và cá»§a những vấn đỠngoại tại, chúng ta thấy rằng có má»™t sá»± đồng thể cÆ¡ bản tá»± nhiên cá»§a sá»± tồn tại cá»§a chúng trong Ä‘iá»u mà cả hai cùng bị chi phối ảnh hưởng bởi nguyên nhân chÃnh yếu. Äúng như trong thế giá»›i tâm linh ná»™i tại và những sá»± kiện tri thức, má»—i giây phút cá»§a kinh nghiệm đến từ sá»± có trước liên tục cá»§a nó và tiệm tiến cho đến vô táºn. CÅ©ng như thế, trong thế giá»›i váºt lý má»—i đối tượng và sá»± kiện phải có má»™t sá»± liên tục trước đáp ứng như nguyên nhân cá»§a nó, từ Ä‘iá»u là sá»± hiện diện cá»§a giây phút hiện tại cá»§a vấn đỠngoại tại tiến đến sá»± tồn tại, hiện hữu.
Trong má»™t và i tà i liệu Pháºt giáo, chúng ta tìm thấy phát sinh cá»§a sá»± tiếp diá»…n liên tục cá»§a nó, thế giá»›i vÄ© mô cá»§a thá»±c tại váºt lý cá»§a chúng ta cuối cùng có thể ngược dòng đến trạng thái trong Ä‘iá»u mà tất cả chất Ä‘iểm váºt chất được súc tÃch trong Ä‘iá»u mà chúng ta được biết như "hạt không gian" hay vi trần. Nếu tất cả những vấn đỠváºt lý cá»§a thế giá»›i vÅ© trụ vÄ© mô cá»§a chúng ta có thể truy tìm đến má»™t trạng thái nguyên thỉ như thế, rồi thì câu há»i được nêu lên là là m thế nà o để những hạt bụi vi trần nà y phối hợp vá»›i nhau vá» sau và tiến triển thà nh thế giá»›i vÄ© mô Ä‘iá»u mà có thể trá»±c tiếp sản sinh ra trên những chúng sinh những kinh nghiệm ná»™i tại cá»§a hạnh phúc hay khổ Ä‘au.
Äể trả lá»i cho Ä‘iá»u nà y, giáo nghÄ©a đạo Pháºt đã hướng đến lý thuyết vá» nghiệp báo, những hoạt động vô hình cá»§a tạo tác và hiệu quả, Ä‘iá»u nà y cung cấp má»™t sá»± giải thÃch, là m thế nà o những hạt vi trần vô tri giác tạo nên những biểu hiện khác nhau.
Những hoạt động vô hình cá»§a nghiệp nhân, hay nghiệp lá»±c (karma: nghiệp: nghÄ©a là hà nh động: action), liên kết vá»›i động cÆ¡ cá»§a tâm thức con ngưá»i và chÃnh Ä‘iá»u ấy cho phép khởi lên những hà nh động ấy. Vì váºy má»™t sá»± hiểu biết vá» tâm thức tá»± nhiên cá»§a con ngưá»i và vai trò cá»§a nó là chá»§ yếu đối vá»›i sá»± thấu hiểu vá» kinh nghiệm và sá»± liên hệ giữa tâm và váºt, giữa tâm thức và sá»± kiện.
Chúng ta có thể thấy từ kinh nghiệm cá»§a chÃnh chúng ta là trạng thái tâm thức chúng ta thể hiện má»™t vai trò phần lá»›n trong kinh nghiệm hằng ngà y và trong trạng thái váºt lý hay tâm lý tốt đẹp cá»§a chúng ta. Nếu má»™t ngưá»i có má»™t tâm tÄ©nh lặng và vững và ng, Ä‘iá»u nà y ảnh hưởng đến thái độ và quan Ä‘iểm cá»§a ngưá»i ấy vá»›i quan hệ cùng những ngưá»i khác. Nói má»™t cách khác, nếu ai đấy duy trì má»™t trạng thái tâm thức tÄ©nh lặng, thanh thản, và hoà bình, hoà n cảnh chung quanh hay Ä‘iá»u kiện bên ngoà i có thể chỉ là m quấy nhiá»…u má»™t cách hạn chế. Nhưng Ä‘iá»u nà y cá»±c kỳ khó khăn cho những ngưá»i mà trạng thái tâm thức tháo động, bồn chồn, áy náy, không yên để được an tÄ©nh và vui vẻ ngay cả chung quanh há» là những Ä‘iá»u kiện thuáºn tiện nhất hay là những bằng hữu thân thiết nhất. Äiá»u nà y chỉ cho thấy rằng quan Ä‘iểm cá»§a tâm thức chúng ta là nhân tố chá»§ yếu trong sá»± quyết định kinh nghiệm hoan hỉ và hạnh phúc, và vì váºy cÅ©ng là sức khá»e tốt.
Äể tổng kết, có hai nguyên nhân tại sao là quan trá»ng để hiểu tÃnh tá»± nhiên cá»§a tâm. 1- Bởi vì có má»™t sá»± liên hệ máºt thiết giứa tâm thức và nghiệp quả. 2- Trạng thái cá»§a tâm đóng má»™t vai trò chá»§ yếu trong kinh nghiệm cá»§a chúng ta vá» khổ Ä‘au và hạnh phúc. Nếu hiểu tâm thì rất quan trá»ng,, rồi thì cái gì là tâm, và cái gì là tÃnh tá»± nhiên cá»§a tâm?
Tà i liệu cá»§a đạo Pháºt, cả hiển giáo và máºt tông, chứa đựng những luáºn giải rá»™ng rãi vá» tâm và tÃnh tá»± nhiên cá»§a nó. Äặc biệt trong máºt tông tantra, luáºn giải vá» những cấp độ khác nhau vá» sá»± vi tế cá»§a tâm và thức (tâm thức, nháºn thức, ý thức) . Kinh Ä‘iển hiển giáo không nói nhiá»u vá» sá»± liên hệ giữa trạng thái khác nhau cá»§a tâm và trạng thái sinh lý tương ứng cá»§a chúng. Tà i liệu cá»§a tantra, vá» phương diện khác, là đầy đủ vá»›i sá»± chỉ dẫn đến những sá»± tỉ mỉ khác nhau cá»§a những cấp độ cá»§a tâm thức và sá»± liên hệ như thế vá»›i những tình trạng sinh lý như những trung tâm năng lá»±c sinh động cá»§a cÆ¡ thể, những kinh mạch năng lượng, nÆ¡i những năng lượng lưu chuyển trong ấy,...Máºt Ä‘iển tanra cÅ©ng giải thÃch, là m thế nà o, bằng cách váºn động những nhân tố sinh lý thông qua những thiá»n táºp yoga đặc hữu, má»™t ngưá»i có thể tác động ảnh hưởng trên trạng thái cá»§a tâm thức.
Theo máºt Ä‘iển tantra, cÆ¡ bản tá»± nhiên cá»§a tâm là tinh khiết má»™t cách căn bản. TÃnh tá»± nhiên nguyên sÆ¡ nà y được gá»i má»™t cách ká»· thuáºt là "ánh sáng trong suốt", là tịnh quang (clear light). Những cảm xúc phiá»n não khác nhau như khát ái, thù ghét và ghanh tị là những sản phẩm cá»§a Ä‘iá»u kiện (khách trần phiá»n não). Chúng không là phẩm chất ná»™i tại cá»§a tâm bởi vì tâm có thể tẩy sạch được chúng (bởi vì chúng là khách trần phiá»n não). Khi tịnh quang tá»± nhiên nà y cá»§a tâm bị hạn chế hay bị che phá»§ sá»± biểu hiện bản chất chân tháºt cá»§a nó bởi những Ä‘iá»u kiện cá»§a những cảm xúc và tư tưởng phiá»n não, ngưá»i ta được nói là bị vướng mắc trong sá»± hiện hữu cá»§a vòng luân hồi. Nhưng khi, do sá»± áp dụng và thá»±c táºp những ká»· năng thiá»n táºp thÃch hợp, cá nhân có thể hoà n toà n kinh nghiệm tá»± tại tịnh quang tá»± nhiên cá»§a tâm từ những ảnh hưởng và điá»u kiện cá»§a những trạng thái phiá»n não, ngưá»i ấy Ä‘ang tiến trên con đưá»ng cá»§a sá»± giải thoát chân tháºt và hoà n toà n giác ngá»™.
Vì thế, từ quan Ä‘iểm cá»§a đạo Pháºt, cả rà ng buá»™c và tá»± tại chân tháºt tuỳ thuá»™c và o những trạng thái khác nhau cá»§a tâm tịnh quang nà y, và trạng thái kết quả mà thiá»n giả cố gắng để thâm nháºp qua áp dụng những ká»· năng thiá»n táºp khác nhau là má»™t trong những Ä‘iá»u mà tÃnh cÆ¡ bản tá»± nhiên cá»§a tâm hoà n toà n chứng tá» tất cả những khã năng giác ngá»™ khẳng định cá»§a nó, hay Pháºt tÃnh, Pháºt quả. Má»™t sá»± thông hiểu tâm tịnh quang vì váºy trở nên cốt yếu trong phạm vi cá»§a nổ lá»±c tâm linh.
Thông thưá»ng, tâm có thể được định nghÄ©a như má»™t thá»±c thể, má»™t sá»± tồn tại có tÃnh tá»± nhiên đơn thuần kinh nghiệm, nó là , "sáng sá»§a và thông hiểu", tịnh quang và tuệ giác. Nó là sá»± thông hiểu tá»± nhiên, tuệ giác bản nhiên, hay năng lá»±c, nó được gá»i là tâm và điá»u nà y không là váºt chất. Nhưng trong phạm trù cá»§a tâm cÅ©ng có tất cả những cấp độ, như những tri giác cảm xúc, những thứ không thể hoạt động hay vươn lên hiện hữu ngoà i sá»± tuỳ thuá»™c trên những bá»™ pháºn sinh váºt lý như các cÆ¡ quan cảm xúc cá»§a chúng ta (mắt, tai, mÅ©i,...). Và trong phạm trù cá»§a sáu thức, tâm thức, có nhiá»u sá»± phân chia khác nhau, hay những loại tâm thức hết sức lệ thuá»™c trên căn cứ sinh váºt lý, bá»™ não cá»§a chúng ta, cho sá»± khởi lên cá»§a chúng. Những loại tâm thức nà y không thể được thấu hiểu trong sá»± cô láºp hay tách rá»i vá»›i những cÆ¡ quan sinh váºt lý.
Bây giá» má»™t câu há»i căn bản được nêu lên: Là m thế nà o mà những loại khác nhau cá»§a sá»± kiện nháºn thức - tri giác cảm xúc, trạng thái tâm lý, v.v...- có thể tồn tại và chiếm hữu sá»± hiểu biết tá»± nhiên nà y, quang minh - trong sáng ? Theo khoa há»c Pháºt giáo vá» tâm, những sá»± kiện nháºn thức nà y chiếm hữu sá»± hiểu biết tá»± nhiên, tuệ giác bản nhiên bởi vì tá»± nhiên cÆ¡ bản cá»§a quang minh ở dưới (ná»n tảng) tât cả những sá»± kiện nháºn thức. Äây là điá»u mà chúng tôi diá»…n tả sá»›m hÆ¡n như cÆ¡ bản tá»± nhiên cá»§a tâm, quang minh tá»± nhiên cá»§a tâm, hay tuệ giác bản nhiên.
Vì váºy, khi những trạng thái khác nhau cá»§a tâm được diá»…n tả trong kinh luáºn Pháºt giáo, chúng ta sẽ tìm thấy những luáºn giải vá» những loại khác nhau cá»§a những Ä‘iá»u kiện đã khiến khởi lên những sá»± kiện nháºn thức.Thà dụ, trong trưá»ng hợp cá»§a những tri giác cảm xúc, đối tượng bên ngoà i hoạt động như những Ä‘iá»u kiện hay nguyên nhân khách quan, khoảnh khắc ngay trước cá»§a ý thức là điá»u kiện trá»±c tiếp; và cÆ¡ quan cảm giác là điá»u kiện sinh váºt lý hay Ä‘iá»u kiện vượt trá»™i hÆ¡n. Nó dá»±a trên căn bản cá»§a táºp há»p ba Ä‘iá»u: Ä‘iá»u kiện nguyên nhân, Ä‘iá»u kiện trá»±c tiếp (duyên), và điá»u kiện sinh lý - mà những kinh nghiệm như những tri giác cảm xúc xãy ra.
Má»™t nét đặc trưng khác nữa cá»§a tâm là nó có khã năng quán sát chÃnh nó. Vấn đỠkhã năng cá»§a tâm quán sát và thể nghiệm chÃnh nó đã là má»™t câu há»i triết há»c từ lâu. Thông thưá»ng, có nhiá»u cách khác nhau trong Ä‘iá»u mà tâm có thể quán sát chÃnh nó. Thà dụ, trong trưá»ng hợp trắc nghiệm những kinh nghiệm quá khứ, như những việc xãy ra hôm qua chúng ta có thể gợi lại kinh nghiệm ấy và trắc nghiệm nó, vì váºy vấn đỠrắc rối không khởi lên. Nhưng chúng ta cÅ©ng có những kinh nghiệm trong lúc - Ä‘iá»u mà tâm quán sát trở nên tỉnh giác tá»± chÃnh nó trong khi vẫn báºn rá»™n trong sá»± quán sát kinh nghiệm cá»§a nó.
Ở đây, bởi vì cả tâm quán sát và tình trạng trà óc quán sát hiện diện cùng má»™t lúc, chúng ta không thể giải thÃch hiện tượng tâm vừa tá»± tỉnh giác, vừa là chá»§ thể và vừa là đối tượng xãy ra đồng thá»i, thông qua viện dẫn đến nhân tố cá»§a khoảng cách thá»i gian. Vì váºy tháºt quan trá»ng để hiểu rằng khi chúng ta nói vá» tâm, chúng ta Ä‘ang nói vá» má»™t mạng lưới cao cấp phức tạp cá»§a những sá»± kiện và trạng thái tinh thần khác nhau. Thông qua những đặc tÃnh ná»™i quán, tá»± trắc nghiệm cá»§a tâm chúng ta có thể quán chiếu, thà dụ, những tư tưởng đặc hữu nà o trong tâm chúng tại má»™t thá»i Ä‘iểm được định, những đối tượng nà o tâm chúng ta Ä‘ang nắm giữ, những loại khái niệm nà o chúng ta có, v.v.và v.v...Trong trạng thái thiá»n định, thà dụ, khi chúng ta Ä‘ang thiá»n táºp và phát triển nhất tâm, chúng ta liên tục áp dụng khã năng ná»™i quán tá»± trắc nghiệm để phân tÃch tinh thần (tâm thức) chú ý cá»§a chúng ta là có táºp trung nhất tâm trên đối tượng hay không, hay có bất cứ má»™t sá»± uể oải, giải đãi nà o xâm chiếm, hoặc chúng ta có bị tán loạn hay không,v.v và v.v...Trong trưá»ng hợp nà y chúng ta Ä‘ang áp dụng những nhân tố tâm thức khác nhau và nó không như là má»™t tâm Ä‘ang được trắc nghiệm chÃnh nó. Äúng hÆ¡n là , chúng ta Ä‘ang áp dụng nhiá»u nhân tố tinh thần (tâm thức) để trắc nghiệm tâm chúng ta.
Như má»™t câu há»i là có má»™t trạng thái tinh thần (tâm thức) duy nhất có thể quán chiếu và trắc nghiệm chÃnh nó hay không, Ä‘iá»u nà y đã là má»™t câu há»i hết sức quan trá»ng và khó khăn trong Pháºt há»c vá» tâm. Má»™t và i nhà tư tưởng Pháºt giáo từng xác nháºn rằng có má»™t khã năng cá»§a tâm gá»i là "tá»± ý thức" hay "tá»± tỉnh thức". Nó có thể được nói rằng đây là má»™t khã năng nháºn thức đầy đủ (tổng giác) cá»§a tâm, má»™t tâm có thể quán sát chÃnh nó. Nhưng ná»™i dung nà y vẫn là điá»u đã và đang được bà n cãi. Äấy là những ai xác nháºn rằng có má»™t sá»± tồn tại khã năng tổng giác phân biệt hai khÃa cạnh trong tinh thần hay nháºn thức, sá»± kiện; má»™t là ngoại tại và đối tượng trong cảm giác rằng có sá»± phân hai cá»§a chá»§ thể và đối tượng, trong khi Ä‘iá»u kia là ná»™i quán tá»± nhiên và nó là điá»u cho phép tâm tá»± quán chiếu chÃnh nó. Sá»± hiện hữu cá»§a khã năng tá»± nháºn thức tổng giác cá»§a tâm đã và đang được bà n cải, đặc biệt trong trưá»ng phái tư tưởng triết há»c Pháºt giáo Prasanghika * (*Prasanghika: Má»™t nhánh cá»§a trưá»ng phái Madhyamika, do nhà hiá»n triết Pháºt giáo Buddhapajita -môn đồ cá»§a Ngà i Long Thá» - sáng láºp -/- Tuệ Uyển).
Trong những kinh nghiệm hằng ngà y, chúng ta có thể quán chiếu Ä‘iá»u ấy, đặc biệt trên cấp độ tổng quát, tâm chúng ta tương quan vá»›i và tuỳ thuá»™c trên tình trạng sinh váºt lý cá»§a cÆ¡ thể. Äúng như trạng thái cá»§a tâm chúng ta, phiá»n muá»™n hay hân hoan, ảnh hưởng đến sức khoẻ váºt lý, và tình trạng váºt lý cÅ©ng rất ảnh hưởng đến tâm chúng ta.
Như chúng tôi đã lưu ý trước đấy, Máºt Ä‘iển Pháºt giáo tantric lưu tâm đến những trung tâm năng lượng đặc biệt trong cÆ¡ thể mà chúng tôi nghÄ© rằng, chúng có thể có má»™t và i nối kết vá»›i Ä‘iá»u mà má»™t và i chuyên gia sinh há»c thần kinh gá»i là bá»™ não thứ hai, hệ thống miá»…n nhiá»…m và đỠkháng bá»n bÄ©. Những trung tâm năng lượng nà y đóng má»™t vai trò quan yếu trong sá»± gia tăng hay giảm thiểu những trạng thái khác nhau cá»§a cảm xúc trong tâm chúng ta. Nó là bởi vì trong sá»± quan hệ máºt thiết giữa tâm và thân thể, và sá»± tồn tại cá»§a trung tâm sinh váºt lý đặc hữu trong cÆ¡ thể chúng ta mà những luyện táºp yoga váºt lý và sá»± thá»±c táºp những ká»· năng thiá»n định đặc biệt xoáy và o sá»± luyện tâm có thể có những tác động trên sức khoẻ. Nó đã cho thấy rằng, thà dụ, bằng và o việc áp dụng những ká»· năng thiá»n táºp thÃch hợp, chúng ta có thể kiểm soát, Ä‘iá»u khiển hÆ¡i thở cá»§a chúng ta và là m tăng hay giảm nhiệt độ cÆ¡ thể cá»§a chúng ta.
Xa hÆ¡n nữa, cÅ©ng đúng như thế khi chúng ta có thể áp dụng những ká»· năng thiá»n táºp khác nhau trong thá»i gian cá»§a trạng thái tỉnh thức, trên căn bản sá»± thấu hiểu sá»± liên hệ tế nhị giữa tâm và thân thể, có thể chúng ta thá»±c táºp những thiá»n định khác nhau trong khi chúng ta trong những trạng thái cá»§a giấc má»™ng. Sá»± liên hệ cá»§a những khã năng cá»§a những thá»±c táºp như thế là ở tại má»™t trình độ nhất định nó có thể cách ly tất cả những cấp độ cá»§a nháºn thức tâm lý vá»›i tất cả những trạng thái váºt lý và hướng đến tại má»™t cấp độ tinh vi, tế nhị hÆ¡n cá»§a tâm và thân thể. Trong má»™t ngôn ngữ khác, chúng ta có thể cách ly tâm chúng ta vá»›i cÆ¡ thể váºt lý thô thiển. Chúng ta có thể, thà dụ, tách rá»i tâm độc láºp vá»›i thân thể chúng ta trong thá»i gian ngÅ© và có thể là m thêm những việc mà chúng ta không thể là m trong thân thể thông thưá»ng. Tuy váºy, chúng ta có thể không được Ä‘á»n trả cho những việc là m như thế.
Vì váºy chúng ta có thể thấy ở đây dấu hiệu rõ rệt cá»§a má»™t sá»± liên kết gần gÅ©i giữa thân thể và tâm: chúng có thể bổ sung cho nhau. Trong ánh sáng cá»§a vấn đỠnà y, chúng tôi rất vui để thấy rằng má»™t số khoa há»c gia đã tiến hà nh những sá»± nghiên cứu đầy ý nghÄ©a, đáng chú ý trên tâm/thân/sá»± liên hệ và sá»± quan hệ máºt thiết cá»§a chúng cho sá»± hiểu biết cá»§a chúng ta vá» tÃnh tá»± nhiên cá»§a tinh thần và váºt chất được tốt đẹp. Ban cá»§a chúng tôi là bác sÄ© Benson [Herbert Benson, MD, Associate Professor of Medicine, Harvard Medical School], trong và i năm nay đã và đang tiến hà nh những thà nghiệm trên những thiá»n giả Tây tạng. Những thà nghiệm tương tá»± như thế cÅ©ng Ä‘ang được tiến hà nh ở Czechoslovakia. Äánh giá cho những tìm tòi cá»§a chúng ta cho đến bây giá», chúng tôi cảm thấy tin tưởng rằng vẫn có má»™t khối lượng lá»›n việc sẽ được hoà n tất trong tương lai.
Vá»›i sá»± thẩm thấu và sáng suốt mà chúng ta có được từ những nghiên cứu như thế, không nghi ngá» gì nữa là sá»± hiểu biết cá»§a chúng ta vá» tâm và cÆ¡ thể, và cÅ©ng là cá»§a sức khá»e tâm lý và váºt lý, sẽ được già u có má»™t cách bao la hÆ¡n. Má»™t số khoa há»c gia hiện đại diá»…n tả đạo Pháºt không như là má»™t tôn giáo mà là má»™t khoa há»c vá» tâm, và dưá»ng như có được má»™t và i sở cứ cho lá»i tuyên bố nà y.
[url=http://lamayeshe.com/otherteachers/hhdl/mind.shtml]http://lamayeshe.com/otherteachers/hhdl/mind.shtml[/url]
TỪ BI YÊU THÆ¯Æ NG VÀ Cà NHÂN His Holiness the Dalai Lama Tuệ Uyển chuyển ngữ
MỤC TIÊU CỦA ÄỜI Sá»NG Má»™t câu há»i lá»›n nhấn mạnh kinh nghiệm cá»§a chúng ta, cho dù chúng ta có nghÄ© vá» nó má»™t cách có ý thức hay không: Mục tiêu cá»§a Ä‘á»i sống là gì? Chúng tôi đã suy nghÄ© vá» câu há»i nà y và muốn chia sẻ những suy tư cá»§a chúng tôi trong hy vá»ng rằng chúng có thể trá»±c tiếp, thá»±c tiển, lợi Ãch đến những ai đấy Ä‘á»c đến.
Chúng tôi tin tưởng rằng muc tiêu cá»§a Ä‘á»i sống là để được vui tươi-hạnh phúc. Ngay từ khoảnh khắc cá»§a sá»± sinh, má»—i ngưá»i chúng ta muốn hạnh phúc và không muốn khổ Ä‘au. Chẳng cần biết Ä‘iá»u kiện xã há»™i hay sá»± giáo dục (há»c vấn), hay hệ tư tưởng ảnh hưởng đến Ä‘iá»u nà y. Từ cốt tá»§y cá»§a má»—i chúng ta, chúng ta chỉ đơn giản khao khát sá»± toại ý. Chúng tôi không biết rằng trong vÅ© trụ, vá»›i vô lượng thiên hà , tinh tú và hà nh tinh, có má»™t ý nghÄ©a nà o sâu xa hÆ¡n không, nhưng tối thiểu, rõ rà ng rằng loà i ngưá»i chúng ta, sống trên trái đất đối mặt vá»›i công việc để tạo dá»±ng má»™t Ä‘á»i sống vui vẻ cho chÃnh chúng ta. Vì váºy, tháºt là quan trá»ng để khám phá Ä‘iá»u gì sẽ mang đến mức độ hạnh phúc to lá»›n LÀM THẾ NÀO ÄỂ ÄẠT ÄÆ¯á»¢C HẠNH PHÚC
Trong sá»± bắt đầu, có thể chia những loại hạnh phúc và khổ Ä‘au thà nh hai loại chÃnh: tinh thần và váºt chất. Äối vá»›i cả hai, chÃnh yếu là tâm chúng ta, hay tư tưởng chúng ta đã cố gắng má»™t ảnh hưởng lá»›n nhất trong hầu hết má»i hoạt động cá»§a chúng ta. Ngoại trừ chúng ta hoặc là bệnh hoạn nghiêm trá»ng hay bị tước Ä‘oạt những sá»± căn bản cần thiết, những Ä‘iá»u kiện váºt lý cá»§a chúng ta đã hoạt động thứ yếu trong Ä‘á»i sống. Nếu thân thể mãn nguyện, chúng ta phá»›t lá» nó. Tâm chúng ta, tuy thế, đã ghi nháºn má»i sá»± kiện, cho dù nó nhỠđến thế nà o. Vì váºy chúng ta nên dà nh hết những cố gắng quan trá»ng nhất cá»§a chúng ta để mang đến sá»± yên bình cá»§a tâm hồn. "Tâm hoà bình, thế giá»›i thanh bình".
Trong kinh nghiệm hạn hẹp cá»§a chÃnh mình, chúng tôi đã tìm thấy má»™t mức độ tÄ©nh lặng to lá»›n nhất cá»§a ná»™i tâm đến từ sá»± phát triển cá»§a tình thương và từ bi.
Cà ng quan tâm đến hạnh phúc cá»§a ngưá»i khác, sá»± an là nh cát tưá»ng cá»§a chÃnh ta cà ng trở nên lá»›n hÆ¡n. Trau giồi má»™t cảm giác gần gÅ©i, ấm áp cho ngưá»i khác thì tá»± động tâm tưởng chúng ta sẽ được thoãi mái. Äiá»u nà y giúp dứt bá» bất cứ sá»± sợ hãi hay bất ổn mà chúng ta có thể có hay là m chúng ta căng thẳng, để đối phó vá»›i bất cứ chướng ngại nà o mà chúng ta chạm trán. Nó là cá»™i nguồn căn bản cá»§a thà nh công trong Ä‘á»i sống.
Khi chúng ta vẫn còn sống trên cõi Ä‘á»i nà y, cuá»™c Ä‘á»i tạm bợ nà y, thế giá»›i nà y chúng ta sẽ phải vẫn còn chạm trán vá»›i những chướng ngại, khó khăn. Nếu tại những thá»i Ä‘iểm như váºy, chúng ta mất hy vá»ng và trở nên thiếu nghị lá»±c, chúng ta đã là m giảm mất khã năng đối phó vá»›i khó khăn cá»§a chúng ta. Mặt khác, nên nhá»› rẳng, không chỉ riêng cá nhân chúng ta mà má»—i ngưá»i đã và đang phải chịu đựng khổ Ä‘au, Viá»…n cảnh thá»±c tế hÆ¡n sẽ tăng cưá»ng sá»± quyết định và khã năng để vượt qua chướng ngại. Thá»±c váºy, vá»›i thái độ nà y, má»—i chướng ngại má»›i có thể được xem như má»™t cÆ¡ há»™i khác tốt hÆ¡n để phát triển tâm chúng ta!
Vì váºy chúng ta có thể phấn đấu dần dần để trở nên từ bi hÆ¡n, yêu thương hÆ¡n, chúng ta có thể phát triển cả sá»± cảm thông chân thà nh vá»›i khổ Ä‘au cá»§a ngưá»i khác và đồng thá»i sẽ giúp để tiêu trừ nổi Ä‘au cá»§a há». Như má»™t kết quả, sá»± tịch tÄ©nh và ná»™i lá»±c cá»§a chúng ta sẽ được tăng trưởng TÃŒNH THÆ¯Æ NG CẦN THIẾT CHO CHÚNG TA
Má»™t cách căn bản, nguyên nhân vì sao yêu thương và từ bi mang đến hạnh phúc to lá»›n thì đơn giản rằng đấy là bản tÃnh tá»± nhiên cá»§a chúng ta ấp á»§ chúng trên tất cả những thứ khác. Sá»± cần thiết cho tình thương là ná»n tảng căn bản cho sá»± tồn tại cá»§a loà i ngưá»i. Nó kết quả từ sá»± liên đới sâu sắc mà chúng ta chia sẽ vá»›i những ngưá»i khác. Tuy nhiên khã năng và sá»± thiện nghệ cá»§a cá nhân có thể, nếu bị bá» rÆ¡i cô đơn, ngưá»i ấy sẽ không thể sống sót. Tuy nhiên, sá»± mạnh mẽ và độc láºp cá»§a má»™t ngưá»i có thể cảm nháºn trong thá»i gian thà nh công và phát đạt; khi há» quá trẻ hay quá già , hay bệnh hoạn ngưá»i ta phải cần nhá» sá»± giúp đở hổ trợ cá»§a ngưá»i khác.
DÄ© nhiên, sá»± lệ thuá»™c lẫn nhau, là luáºt căn bản cá»§a tá»± nhiên. Không chỉ trong chá»§ng loại cao cấp cá»§a Ä‘á»i sống mà trong những côn trùng nhá» bé cÅ©ng có xã há»™i hợp quần. Ai có thể không có bất cứ tôn giáo, luáºt lệ, hay giáo dục, mà có thể sống sót, nhưng bởi nhá» cá»™ng tác lẫn nhau căn cứ trên má»™t sá»± thừa nháºn bẩm sinh cá»§a tÃnh chất liên kết. Những hiện tượng váºt chất ở trạng thái tinh vi nhất cÅ©ng bị chi phối bởi sá»± phụ thuá»™c lẫn nhau. Tất cả những hiện tượng từ hà nh tinh chúng ta Ä‘ang sống đến đại dương, mây mưa, rừng ráºm và bông hoa ở xung quanh chúng ta, khởi lên, vươn lên trong sá»± lệ thuá»™c má»™t quy luáºt tinh vi cá»§a năng lượng. Không có những tác động hổ tương cụ thể, chúng sẽ tan rã và tà n hoại.
Äiá»u ấy cho thấy rằng, vì sá»± tồn tại cá»§a chÃnh loà i ngưá»i thì rất tuỳ thuá»™c và o sá»± hổ trợ cá»§a những thứ khác rằng sá»± cần thiết cá»§a tình thương dá»±a trên ná»n tảng căn bản cá»§a sá»± tồn tại cá»§a chúng ta. Vì váºy chúng ta cần má»™t sá»± cảm nháºn thà nh tháºt cá»§a trách nhiệm và chân thà nh quan tâm đến quyá»n lợi cá»§a kẽ khác.
Chúng ta phải nghÄ© loà i ngưá»i tháºt sá»± là gi? Chúng ta không giống như những sản phẩm máy móc. Nếu chúng ta đơn giản là thá»±c thể máy móc tồn tại, thế thì những máy móc chÃnh nó có thể là m nhẹ bá»›t tất cả những khổ Ä‘au và đáp ứng nhu cầu cá»§a chúng ta.
Tuy nhiên chúng ta không là những tạo váºt váºt chất duy nhất, tháºt sai lầm để đặt tất cả những hy vá»ng cho hạnh phúc vá»›i sá»± phát triển bên ngoà i đơn thuần. Thay vì váºy, chúng nên suy nghÄ© vá» cá»™i nguồn và tá»± nhiên cá»§a chúng ta để khám phá những gì chúng ta đòi há»i.
Bá» qua má»™t bên những câu há»i phức tạp cá»§a sá»± hình thà nh và phát triển cá»§a vÅ© trụ chúng ta, chúng ta có thể Ãt nhất đồng ý rằng má»—i chúng ta là sản phẩm cá»§a bố mẹ chúng ta. Tổng quát, sá»± thụ thai phát sinh không chỉ trong bối cảnh cá»§a khát dục nhưng từ sá»± quyết định cá»§a bố mẹ chúng ta muốn có con. Những quyết định như thế phát sinh trong trách nhiệm và vị tha cá»§a bố mẹ và nguyện ước yêu thương nhân ái để chăm sóc con cái cho đến khi chúng có thể tá»± lo liệu cho Ä‘á»i sống chÃnh chúng nó. Vì váºy, ngay từ khoảnh khắc đầu tiên cá»§a sá»± thụ thai, tình yêu thương cá»§a bố mẹ chúng ta đã thẩm thấu trá»±c tiếp trong sá»± sáng tạo.
HÆ¡n thế nữa, chúng ta hoà n toà n tuỳ thuá»™c trên sá»± chăm sóc cá»§a những bà mẹ ngay từ những buổi sá»›m nhất cá»§a sá»± khôn lá»›n. Căn cứ và o má»™t số nhà khoa há»c, trạng thái tinh thần má»™t sản phụ, tÄ©nh lặng hay náo động, có má»™t ảnh hưởng trá»±c tiếp đến đứa bé chưa sinh.
Sá»± biểu lá»™ tình thương cÅ©ng rất quan trá»ng ở Ä‘á»i thá»i Ä‘iểm sinh sản. Việc sá»›m nhất chúng ta là m là bú sá»a từ bầu vú cá»§a những bà mẹ, chúng ta cảm thấy gần má»™t cách tá»± nhiên vá»›i bà mẹ, và bà mẹ phải cảm thương chúng ta để dưỡng nuôi má»™t cách đúng mức; nếu bà mẹ cảm thấy giáºn há»n hay bá»±c bá»™i dòng sữa có thể không tuôn chảy thoãi mái.
Rồi thì đấy là thá»i Ä‘iểm cá»§a sá»± phát triển cá»§a bá»™ não từ lúc má»›i sinh cho đến Ãt nhất là ba hay bốn tuổi, suốt trong thá»i gian nà y
Trẻ con không thể sống sót nếu không có sá»± chăm sóc cá»§a những ngưá»i khác, vì váºy tình thương là chât dinh dưỡng quan trá»ng nhất. Hạnh phúc cá»§a trẻ thÆ¡, sá»± là m lắng dịu nhiá»u sợ hãi và phát triển khoẻ mạnh cá»§a sá»± tá»± tin, tất cả tuỳ thuá»™c trá»±c tiếp trên tình thương.
Ngà y nay, nhiá»u trẻ thÆ¡ đã lá»›n lên trong những ngôi nhà không hạnh phúc. Nếu chúng tiếp nháºn ảnh hưởng cụ thể, sau nà y chúng sẽ kém thương mến bố mẹ chúng và không hiếm xãy ra, chúng sẽ khó thương mến ngưá»i khác. Äây là điá»u rất buồn.
Khi trẻ thÆ¡ lá»›n hÆ¡n và đến trưá»ng, sá»± hổ trợ cần thiết cho chúng là những giáo viên. Nếu giáo viên không chỉ truyá»n đạt sá»± giáo huấn hoà n toà n lý thuyết nhưng cÅ©ng đảm đương trách nhiệm việc chuẩn bị cho há»c sinh má»™t cuá»™c sống, há»c sinh cá»§a các giáo viên ấy sẽ cảm thấy tin tưởng và tôn trá»ng và những Ä‘iá»u chúng được dạy bảo sẽ để lại những ấn tượng không thể phai má» trong tư tưởng chúng. Trái lại, những chá»§ đỠđược giảng dạy bởi má»™t giáo viên không biểu hiện má»™t sá»± quan tâm đúng đắn đến há»c sinh toà n bá»™ tốt đẹp sẽ chỉ liên quan như tạm thá»i và không được ghi nhá»› lâu dà i.
Má»™t cách đơn giản, nếu má»™t ngưá»i bệnh và được chá»a trị trong má»™t bệnh viện bởi má»™t bác sÄ© chứng tá» má»™t cảm giác ấm áp cá»§a tình ngưá»i, bệnh nhân sẽ cảm thấy thoãi mái và bác sÄ© khao khát cống hiến má»™t sá»± Ä‘iá»u trị tối ưu, bất chấp trình độ, ká»· năng cá»§a bác sÄ© như thế nà o. Trái lại, má»™t bác sÄ© thiếu vắng tình ngưá»i và hà nh động biểu hiện thiếu thiện cảm không kiên nhẫn hay liên hệ má»™t cách vô tình, bệnh nhân sẽ cảm thấy khó chịu, lo âu; ngay cả nếu đấy là má»™t bác sÄ© có má»™t ká»· năng cao cấp nhất và chứng bệnh đã được chẩn Ä‘oán và toa thuốc được cho má»™t cách đúng mức. Thông thưá»ng những bệnh nhân cảm thấy bị đối xá» khác biệt vá»›i sá»± đầy đủ chất lượng cho sá»± khá»i bệnh cá»§a há».
Ngay cả chúng ta tham dá»± và o cuá»™c đối thoại hằng ngà y, nếu má»™t và i ngưá»i phát biểu vá»›i cảm giác nhân tÃnh chúng ta thÃch thú để lắng nghe và trả lá»i má»™t cách thÃch hợp; toà n bá»™ cuá»™c đối thoại trở nên hứng thú, dù là đỠtà i có thể không quan trá»ng. Trái lại, nếu má»™t ngưá»i phát biểu lạnh lùng hay lá»— mãng, chúng ta cảm thâý không thoãi mái và mong cuá»™c đối thoại chóng chấm dứt, cÅ©ng như những hà nh động liên hệ. Từ những sá»± kiện tấm thưá»ng cho đến những sá»± kiện quan trá»ng nhất, sá»± ảnh hưởng và tôn trá»ng ngưá»i khác là quan trá»ng cho hạnh phúc cá»§a chúng ta.
Gần đây, khi gặp những nhà khoa há»c, há» nói rằng tỉ lệ những bệnh tâm thần đã cao đến mức 12% dân số. Rõ rà ng rằng qua sá»± thảo luáºn chúng ta thấy rằng nguyên nhân chÃnh cá»§a sá»± căng thẳng không phải là sá»± thiếu thốn nhu cầu váºt chất nhưng là sá»± thiếu vắng sá»± quan tâm cá»§a ngưá»i khác.
Vì váºy, khi chúng ta có thể thấy từ má»i thứ chúng tavđã viết như thế, má»™t sá»± việc dưá»ng như đối vá»›i chúng tôi: cho dù chúng ta có để tâm đến nó má»™t cách liên tục hay không, từ ngà y chúng ta sinh ra, sá»± cần thiết cá»§a ảnh hưởng cá»§a con ngưá»i là ở trong máu cá»§a chúng ta. Ngay cả nếu ảnh hưởng đến từ động váºt hay ai đấy mà chúng ta thông thưá»ng nghÄ© là kẽ thù, cả thiếu niên và ngưá»i lá»›n sẽ hướng vá» phÃa ấy má»™t cách tá»± nhiên.
Chúng tôi tin rằng không ai sinh ra mà không cần đến tình thương. Äiá»u nà y chứng tá» rằng, mặc dù má»™t và i trưá»ng phái cá»§a tư tưởng hiện đại cÅ©ng tìm hiểu như thế, loà i ngưá»i không thể được định nghÃa như chỉ là đơn thuần váºt lý duy nhất. Không có đối tượng váºt chất, tuy váºy xinh đẹp hay giá trị, có thể là m chúng ta cảm thấy tình thương, bởi vì cá tÃnh sâu sắc và bản tÃnh tháºt cá»§a chúng ta thì căn cứ trên tâm tÃnh bản nhiên. PHÃT TRIỂN LÃ’NG TỪ BI - THÆ¯Æ NG YÊU
Má»™t và i ngưá»i bạn cá»§a chúng tôi đã từng nói rằng, trong khi từ bi và yêu thương là tốt đẹp và diệu kỳ, váºy mà há» không thấy tháºt sá»± liên hệ nhiá»u. Há» nói rằng, thế giá»›i chúng ta, không phải là má»™t nÆ¡i mà những sá»± tin tưởng như thế có nhiá»u ảnh hưởng hay năng lá»±c. Ngưá»i ta nói rằng giáºn há»n và căm ghét má»›i là má»™t phần lá»›n tá»± nhiên cá»§a loà i ngưá»i và loà i ngưá»i sẽ luôn luôn bị khống chế bởi chúng. Chúng tôi không đồng ý như thế.
Loà i ngưá»i chúng ta đã tồn tại trong hình thể như hiện tại đã hà ng trăm nghin năm. Chúng tôi tin rằng nếu trãi qua thá»i gian nà y tâm tư con ngưá»i bị khống chế bởi giáºn ghét và căm thù là chÃnh yếu, thì toà n bá»™ dân số con ngưá»i sẽ giảm xuống. Nhưng hôm nay, bất chấp tất cả những cuá»™c chiến tranh, chúng ta lại thấy rằng dân số cá»§a nhân loại đã đông đảo hÆ¡n bao giá» hết. Äiá»u nà y chỉ rõ rà ng cho chúng tôi rằng từ bi và thương yêu chiếm ưu thế trên hoà n cầu. Và điá»u nà y, tại sao những sá»± kiện không hà i lòng lại là những "tin tức", bởi vì những hà nh động từ bi thương yêu đã chiếm phần lá»›n trong cuá»™c sống hằng ngà y là tất nhiên và vì váºy, nó bị lãng quên má»™t cách rá»™ng rãi.
HÆ¡n thế nữa chúng tôi đã từng thảo luáºn những lợi Ãch tinh thần chÃnh yếu cá»§a từ bi, không những thế nó còn góp phần cho má»™t thân thể cưá»ng tráng. Theo kinh nghiệm cá nhân cá»§a chúng tôi, má»™t tinh thần ổn định và má»™t thân thể khoẻ mạnh thì liên hệ trá»±c tiếp vá»›i nhau. Không cần há»i, giáºn dữ và dá»… bị khÃch động là m chúng ta dá»… mắc phải bệnh táºt hÆ¡n. Trái lại, nếu tâm hồn tÄ©nh lặng, thanh bình và trà n ngáºp những tư tưởng tÃch cá»±c, thân thể sẽ không sa sút và là m mồi cho táºt bệnh má»™t cách dá»… dà ng.
Nhưng dÄ© nhiên, cÅ©ng đúng rằng tất cả chúng ta Ä‘á»u có má»™t tÃnh vị ká»· bẩm sinh đã ngăn trở tình yêu thương cá»§a chúng ta đến ngưá»i khác. Vì váºy, khi mà chúng ta khao khát má»™t hạnh phúc chân thá»±c, Ä‘iá»u được mang đến chỉ do má»™t tâm hồn tÄ©nh lặng, và má»™t sá»± yên bình cá»§a tâm hồn như thế chỉ có thể có được vá»›i má»™t thái độ từ bi, là m thế nà o chúng ta có thể phát triển Ä‘iá»u nà y? Má»™t cách rõ rà ng, nó không đủ khi chúng ta chỉ đơn giản nghÄ© vá», từ bi là tốt đẹp thế nà o! Chúng ta cần có sá»± cố gắng phối hợp để phát triển nó; chúng ta phải dùng tất cả những sá»± kiện trong Ä‘á»i sống hằng ngà y để chuyển hoá tư tưởng và thái độ cá»§a chúng ta.
Trước nhất, chúng ta phải hiểu rõ rà ng vá», từ bi thương yêu là nghÄ©a thế nà o, vá»›i chúng ta. Rất nhiá»u dạng cá»§a cảm giác từ bi thương yêu bị lẫn lá»™n vá»›i khao khát, thèm muốn, dục vá»ng và vướng mắc. Chẳng hạn, tình thương cá»§a ba mẹ dà nh cho con cái thưá»ng gắn liá»n vá»›i những nhu cầu cá»§a những cảm xúc cá»§a chÃnh há», vì váºy nó không là lòng từ bi thương yêu hoà n toà n. Má»™t thà dụ khác, trong hôn nhân, tình yêu giữa chồng và vợ- đặc biệt là lúc má»›i bắt đầu, khi má»—i ngưá»i chưa biết sâu sắc những cá tÃnh cá»§a nhau - nó tuỳ thuá»™c và o sá»± ái luyến hÆ¡n là tình yêu chân tháºt. Sá»± khao khát cá»§a chúng ta quá mạnh rằng ngưá»i mà chúng ta yêu mến xuất hiện được tốt đẹp như lòng chúng ta mong đợi, trong khi tháºt sá»± ngưá»i ấy thì quá tiêu cá»±c. Thêm nữa, chúng ta có xu hướng thổi phồng những phẩm cách tÃch cá»±c nhá». Vì váºy khi thái độ cá»§a ngưá»i phối ngẫu thay đổi, thì ngưá»i kia thưá»ng chán nản, thất vá»ng và thái độ cÅ©ng thay đổi luôn. Äiá»u nà y cho thấy rằng tình yêu đã được thúc đẩy bởi nhu cầu cá nhân hÆ¡n là bởi sá»± chăm sóc chân thà nh cho cá nhân cá»§a ngưá»i khác.
Lòng từ bi thương yêu chân tháºt không chỉ là má»™t sá»± đáp ứng tình cảm mà là má»™t nguyện ước vững chắc đặt ná»n tảng trên lý trÃ. Vì váºy, má»™t thái độ từ bi thương yêu đúng đắn hướng đến những ngưá»i khác không thay đổi ngay cả nếu hỠđối xá» tiêu cá»±c.
DÄ© nhiên, phát triển từ bi thương yêu như thế nà y thì không dá»… dà ng! Như đã nói lúc bắt đầu, chúng ta hãy theo dõi những Ä‘iá»u sau: Cho dù ngưá»i ta xinh đẹp và thân hữu hay không quyến rÅ© và không thân thiện, má»™t cách căn bản há» cÅ©ng là ngưá»i, chỉ giống chÃnh mình. Giống như ai khác, há» muốn hạnh phúc và không muốn khổ Ä‘au. Xa hÆ¡n nữa, ngưá»i ta có quyá»n để vượt qua khổ Ä‘au và để được hạnh phúc bình đẳng vá»›i má»i ngưá»i. Bây giá», khi chúng ta đã nháºn ra rằng, tất cả chúng sinh thì bình đẳng cả vá»›i khao khát cho hạnh phúc và quyá»n để đạt được Ä‘iá»u ấy, chúng ta tá»± động cảm thấy sá»± xúc cảm và gần gÅ©i vá»›i tất cả.
Xuyên qua thói quen cá»§a tâm chúng ta vá»›i cảm giác vị tha bao la, chúng ta phát triển má»™t cảm nháºn trách nhiệm cho ngưá»i khác: nguyện ước để giúp đở há» hà nh động vượt qua những chướng ngại cá»§a há».
Mặc dù nguyện ước nà y được lá»±a chá»n, nhưng nó được hướng đến tất cả má»i ngưá»i. Cho đến khi nà o ngưá»i ta vẫn là ngưá»i thì kinh nghiệm vui mừng hay Ä‘au khổ cÅ©ng như chúng ta mà thôi, không có má»™t căn bản nà o phân biệt giữa há» hay để thay đổi sá»± quan tâm đến há» dù há» cư xá» tiêu cá»±c.
Hãy để chúng tôi nhấn mạnh rằng, nó là năng lá»±c trong chúng ta, hãy cho kiên nhẫn và thá»i gian, để phát triển lòng từ bi thương yêu nà y. DÄ© nhiên, tÃnh vị ká»· cá»§a chúng ta, sá»± ái luyến đặc biệt đến cảm giác độc láºp, sá»± tồn tại cá»§a tá»± ngã, cái tôi là m căn bản chá»§ yếu để cản trở lòng từ bi thương yêu cá»§a chúng ta.Thá»±c váºy, lòng từ bi thương yêu chân chÃnh có thể được kinh nghiệm chỉ khi sá»± chấp thá»§, bám chặc được xoá bá». Nhưng Ä‘iá»u nà y không có nghÄ©a là chúng ta không thể bắt đầu và là m má»™t chương trình để phát triển lòng từ bi thương bây giá». CHÚNG TA BẮT ÄẦU NHƯ THẾ NÀO!
Chúng ta nên bắt đầu bằng việc loại trừ những chướng ngại lá»›n nhất đến lòng từ bi thương yêu: giáºn dữ và thù ghét. Như chúng ta đã biết, đây là những cảm xúc cá»±c kỳ mạnh mẻ và chúng có thể khống chế cả toà n bá»™ tâm tư chúng ta. Mặc dù váºy, chúng có thể được kiểm soát. Tuy nhiên, nếu không váºy, thì đây là những cảm xúc tiêu cá»±c sẽ gây tai hại cho chúng ta và là m cản trở sá»± mưu cầu cho hạnh phúc cá»§a má»™t tâm thương yêu - nếu không có ảnh hưởng nà o khác trên chúng.
Vì váºy, khi bắt đầu, tháºt lợi Ãch để khám phá giá trị cá»§a giáºn dữ hay không giáºn dữ. Thỉnh thoảng, khi chúng ta thiếu nghị lá»±c trong má»™t hoà n cảnh khó khăn, sá»± giáºn dữ dưá»ng như má»™t hổ trợ có Ãch, xuất hiện để mang đến thêm năng lượng, sá»± tin cáºy và quyết định.
Vì váºy, nÆ¡i đây, chúng ta phải trắc nghiệm trạng thái cá»§a tinh thần chúng ta má»™t cách cẩn tháºn. Trong khi đúng là giáºn dữ mang thêm năng lượng, nếu chúng ta khám phá tÃnh tá»± nhiên cá»§a năng lượng nà y, chúng ta thấy rằng nó là mù quáng: chúng ta không thể chắc chắn rằng kết quả cá»§a nó sẽ là tÃch cá»±c hay tiêu cá»±c. Bởi vì sá»± giáºn dữ đã là m má» tối phần tuyệt hảo cá»§a bá»™ óc chúng ta: sá»± sáng suốt cá»§a nó. Vì váºy năng lượng cá»§a giáºn dữ hầu như luôn luôn không đáng tin cáºy. Nó có thể là nguyên nhân cá»§a má»™t sá»± tà n phá rá»™ng lá»›n , má»™t thái độ đáng tiếc. HÆ¡n thế nữa, nếu sá»± giáºn dữ phát triển đến cùng cá»±c, ngưá»i ấy trở nên như má»™t kẻ bị bệnh tâm thần, hà nh động trong chiá»u hướng tổn hại chÃnh tá»± thân và những ngưá»i khác.
Tuy nhiên, chúng ta có thể phát triển má»™t năng lá»±c tương xứng nhưng vá»›i năng lượng có thể kiểm soát để đối phó vá»›i những hoà n cảnh khó khăn. Năng lượng kiểm soát được nà y đến không chỉ từ thái độ từ bi yêu thương mà cÅ©ng từ lý trà và nhẫn nhục. Äây là những loại thuốc giải cá»±c kỳ hiệu nghiệm đối vá»›i giáºn dữ. Kém may mắn thay, rất nhiá»u ngưá»i đã phán Ä‘oán sai lầm những phẩm chất nà y như những dấu hiệu cá»§a sá»± yếu Ä‘uối. Chúng tôi tin tưởng sá»± ngược lại là đúng: rằng đây là những dấu hiệu cá»§a má»™t sức mạnh từ bên trong. Từ bi yêu thương là bởi sá»± dịu dà ng, tế nhị, và hoà bình tá»± nhiên, nhưng nó cÅ©ng rất là mạnh mẽ. Nó là như thế đó, yếu Ä‘uối, đối vá»›i những ai mất sá»± kiên nhẫn má»™t cách dá»… dà ng, những ai không vững chắc, và không kiên định. Vì váºy, đối vá»›i chúng tôi sá»± thức dáºy cá»§a giáºn dữ là dấu hiệu trá»±c tiếp cá»§a yếu Ä‘uối.
Cho nên, khi má»™t Ä‘iá»u rắc rối khởi lên, cố gắng duy trì khiêm tốn và giữ má»™t thái độ ngay thẳng và được quan tâm rằng kết quả sẽ tốt. DÄ© nhiên, những kẽ khác có thể thừa cÆ¡ há»™i nà y để lợi dụng, và nếu thái độ duy trì không giao động cá»§a chúng ta chỉ khuyến khÃch sá»± gây hấn phi lý, hãy mạnh dạn đứng vững. Tuy nhiên Ä‘iá»u nà y nên được thá»±c hiện vá»›i từ bi thương yêu, và nếu cần thiết để bà y tá» quan Ä‘iểm và là m má»™t biện pháp đối phó mạnh mẽ cá»§a chúng ta, hãy là m như váºy mà không giáºn dữ hay mục Ä‘Ãch không chÃnh đáng.
Chúng ta nên nháºn thức rằng mặc dù ngưá»i đối nghịch xuất hiện để là m tổn hại chúng ta, cuối cùng, những hà nh động phá phách sẽ chỉ tổn hại chÃnh há». Äể kiểm soát lại sá»± vị ká»· cá»§a chÃnh chúng ta, sá»± thôi thúc để trả đủa, chúng ta nên nhắc lại niá»m mong ước được thá»±c táºp từ bi thương yêu và đảm đương trách nhiệm để giúp đở ngăn ngừa ngưá»i khác phải khổ Ä‘au vì háºu quả những hà nh động cá»§a há».
Vì váºy, bởi vì sá»± Ä‘o lưá»ng chúng ta, việc là m đã được chá»n lá»±a má»™t cách tÄ©nh lặng, chúng sẽ được ảnh hưởng hÆ¡n, chÃnh xác hÆ¡n và sinh động hÆ¡n. Sá»± trả đủa căn cứ trên năng lượng mù quáng cá»§a giáºn dữ sân háºn và hiếm khi đạt được mục tiêu. BẠN VÀ THÙ
Chúng tôi phải nhấn mạnh rằng không chỉ đơn thuần nghÄ© từ bi yêu thương và lý trà và nhẫn nhục là tốt đẹp, thì sẽ không đủ để phát triển chúng. Chúng ta phải đợi cho đến khi những khó khăn trá»—i dáºy và rồi thì má»›i có dịp để mà cố gằng thá»±c hà nh những Ä‘iá»u ấy.
Và ai sẽ tạo ra những cÆ¡ há»™i như váºy? Không phải bạn bè chúng ta, và dÄ© nhiên, đấy là những kẽ thù cá»§a chúng ta. Há» sẽ là những kẽ trao tặng chúng ta những tình huống khó khăn nhất. Vì váºy nếu chúng ta thá»±c sá»± ước nguyện để há»c, chúng ta nên nghÄ© rằng những ngưá»i thù là những vị thầy tuyệt hảo cá»§a chúng ta!
Cho má»™t ngưá»i nuôi dưỡng từ bi và tình thương, sá»± thá»±c hà nh kiên nhẫn và khoan dung là căn bản, và cho Ä‘iá»u đó, má»™t kẽ thù là rất cần thiết, không thể thiếu được. Vì váºy chúng ta nên cảm thấy biết Æ¡n những kẽ thù cá»§a chúng ta, vì há» là kẽ có thể hổ trợ tốt nhất để chúng ta phát triển má»™t tâm tÄ©nh lặng! CÅ©ng váºy, thưá»ng có trưá»ng hợp cả cá nhân và trong Ä‘á»i sống cá»™ng đồng, Ä‘iá»u đó đã chuyển hoá tình trạng, những kẽ thù thà nh những ngưá»i bạn.
Vì váºy sân háºn và thù ghét thì luôn luôn tổn hại, và trừ khi chúng ta đã rèn luyện tâm tÃnh và hà nh động để giảm bá»›t những mãnh lá»±c tiêu cá»±c cá»§a chúng, chúng sẽ tiếp tục để quấy rầy chúng ta và đáºp phá những cố gắng để chúng ta phát triển má»™t tâm tÄ©nh lặng yên bình. Sân háºn và thù ghét là những kẽ thù tháºt sá»± cá»§a chúng ta. Äây là những sức mạnh mà chúng ta cần thiết nhất để đối diện và chiến đấu, nó không là những "kẽ thù" tạm thá»i, chúng xuất hiện má»™t cách gián Ä‘oạn suốt cuá»™c Ä‘á»i chúng ta.
DÄ© nhiên, tháºt tá»± nhiên và đúng đắn rằng tất cả chúng ta Ä‘á»u muốn má»i ngưá»i Ä‘á»u là bạn, chúng ta muốn bạn chứ không muốn kẽ thù. Chúng tôi thưá»ng đùa răng nếu bạn muốn Ãch ká»·, bạn nên rất là vị tha! Chúng ta nên săn sóc những ngưá»i khác, quan tâm đến lợi Ãch cá»§a há», giúp đở há», phục vụ há», thân hữu hÆ¡n, mÄ©m cưá»i nhiá»u hÆ¡n. Kết quả? Khi chúng ta cần sá»± giúp đở, chúng ta sẽ thấy vô số ngưá»i giúp đở! Nếu trái lại, chúng ta thá» Æ¡ vá»›i hạnh phúc cá»§a ngưá»i khác, vá»›i thá»i gian chúng ta sẽ là những kẽ thất bại. Và có phải tình thân hữu được sản sinh xuyên qua những mối bất hoà và sân háºn, ganh tị và cạnh tranh sôi nổi? Chúng tôi không nghÄ© như váºy. Chỉ có tình cảm mang đến cho chúng ta tình bằng hữu chân tháºt gần gÅ©i.
Trong xã há»™i váºt chất ngà y nay, nếu chúng ta có tiá»n tà i và quyá»n thế, chúng ta dưá»ng như có rất nhiá»u bạn bè. Nhưng há» không phải là những ngưá»i bạn cá»§a chúng ta; há» là bạn cá»§a tiá»n và quyá»n. Khi chúng ta mất sá»± già u có và ảnh hưởng, chúng ta sẽ rất khó tìm thấy những ngưá»i như váºy.
Vấn đỠlà khi má»i chuyện tốt là nh êm xuôi đối vá»›i chúng ta trên thế giá»›i nà y, chúng ta trở nên tin tưởng rằng chúng ta có thể tá»± quán xuyến má»i chuyện và cảm thấy rằng chúng ta không cần bằng hữu, nhưng khi tình trạng và sức khoẻ suy đồi, chúng ta nhanh chóng nháºn ra rằng chúng ta sai lầm. Äấy là khoảnh khắc mà chúng ta há»c được rằng ai chÃnh là ngưá»i tháºt sá»± Ãch lợi và ai là hoà n toà n vô tÃch sá»±. Vì váºy để chuẩn bị cho thá»i khắc ấy, để hình thà nh nên những ngưá»i bạn chân thà nh sẽ giúp đở khi chúng ta cần đến, chúng ta phải phát triển lòng vị tha!
Mặc dù thỉnh thoảng ngưá»i ta cưá»i phá lên khi chúng tôi nói đến Ä‘iá»u ấy, nhưng tá»± chúng tôi luôn cần thêm bạn. Chúng tôi thÃch mÄ©m cưá»i. Bởi vì Ä‘iá»u nà y chúng tôi hiểu biết là m thế nà o để có thêm bạn nhiá»u hÆ¡n và là m thế nà o để mÄ©m cưá»i nhiá»u hÆ¡n, và trong cá nhân chúng tôi là những nụ mÄ©m cưá»i thà nh tháºt. Có nhiá»u loại mÄ©m cưá»i như là cưá»i mÄ©a mai, giả tạo hay xã giao. Rất nhiá»u những nụ cưá»i không tạo được cảm giác hà i lòng, và thỉnh thoảng nụ cưá»i ngay cả tạo nên sá»± nghi ngá» và sợ hải, có đúng thế không? Nhưng má»™t nụ cưá»i chân thà nh tháºt sá»± trao tặng chúng ta má»™t cảm giác tươi mát và chúng tôi tin nó là đặc trưng cá»§a loà i ngưá»i. Nếu đây là những nụ cưá»i chúng ta muốn, rồi thì tá»± chúng ta phải tạo nên lý do để những nụ cưá»i thà nh tháºt, tươi mát và hạnh phúc có thể xuất hiện. TỪ BI YÊU THÆ¯Æ NG VÀ CUỘC Sá»NG CHÚNG TA
Äể kết luáºn, chúng tôi muốn vắn tắt để mở rá»™ng sá»± suy tư cá»§a chúng tôi trước chá»§ đỠcá»§a bà i nà y và mở rá»™ng hÆ¡n Ä‘iểm: hạnh phúc cá nhân có thể cống hiến trong má»™t phương pháp hiệu quả sâu sắc và ảnh hưởng đến toà n bá»™ việc cải thiện cá»™ng đồng nhân loại.
Bởi vì chúng ta cùng chia sẽ bản chất cần thiết cá»§a tình thương yêu, Ä‘iá»u ấy là có thể để cảm thấy rằng bất cứ ngưá»i nà o chúng ta gặp, trong bất cứ tình trạng nà o, Ä‘á»u là anh em, chị em vá»›i nhau. Không kể là khuôn mặt ấy má»›i mẽ hay khác lạ cá»§a trang phục và thái độ như thế nà o, không có sá»± khác biệt nà o quan trong giữa chúng ta và những ngưá»i khác. Tháºt là cạn cợt nếu chỉ dừng lại sá»± khác biệt ở bên ngoà i bởi vì bản chất tá»± nhiên cá»§a chúng ta là giống nhau.
Má»™t cách căn bản, loà i ngưá»i là má»™t và hà nh tinh nhá» bé nà y là ngôi nhà duy nhất cá»§a chúng ta. Nếu chúng ta bảo vệ ngôi nhà nà y cá»§a chúng ta, má»—i chúng ta cần kinh nghiệm qua má»™t giác quan cá»§a chá»§ nghÄ©a vị tha toà n cầu. Chỉ cần cảm nháºn Ä‘iá»u nà y, là chúng ta có thể xoá nhoà động cÆ¡ vị ká»·, là nguyên nhân chúng ta lừa dối, là m thất vá»ng và hà nh hạ kẻ khác. Nếu chúng ta có sá»± ngay thẳng và trái tim cởi mở, chúng ta sẽ cảm thấy giá trị cá»§a chÃnh nó và sá»± tin cáºy má»™t cách tá»± nhiên, và không cần phải sợ hãi kẽ khác.
Chúng tôi tin rằng ở tại bất cứ giai tầng nà o cá»§a xã há»™i- gia đình, bá»™ tá»™c, quốc gia và quốc tế- chìa khoá để má»™t thế giá»›i hạnh phúc hÆ¡n và thà nh công hÆ¡n là sá»± lá»›n mạnh cá»§a lòng từ bi thương yêu. Chúng ta không cần để trở nên sùng đạo hay cần phải tin tưởng ở má»™t há»c thuyết nà o.
Việc cần thiết cho tất cả chúng ta là phát triển những phẩm chất tốt đẹp cá»§a con ngưá»i. [/color]
|
|
|
|
Trang: 1
|
|
|
|
|